Bij vlagen fascinerend verhaal over herders en hun landschap

In het voorjaar van 2015, middenin de toch al zo drukke lammertijd, kwam in Engeland het schrijfdebuut uit van ene James Rebanks, herder in het wonderschone Lake District. In The Shephard’s Life vertelt hij aan de hand van zijn eigen leven over de praktijk en de geschiedenis van traditionele schapenboeren in het Lake District. Aldus hoopt hij een boodschap door te geven over duurzaam landschapsbeheer en het behoud van cultureel erfgoed. Is dat saai en ouderwets? Nou nee. Daarvoor is het herdersleven te ruig, avontuurlijk en romantisch en de boodschap te accuraat. Het boek werd dan ook een doorslaand succes in de Angelsaksische wereld en kwam zelfs terecht in de New York Times: Top Books of 2015-lijst. En nu is er ook de Nederlandse vertaling: Het herdersleven.  

Op voorhand is het gemakkelijk gedacht dat James Rebanks een doorsnee herder is die dit boek schreef als hobby en misschien ook als een soort van memoires. Dat idee is echter misplaatst want James Rebanks komt niet werkelijk uit de lucht vallen. Hij studeerde geschiedenis in Oxford en is ook als consultant verbonden met de Unesco, in welke hoedanigheid hij landschapsbeheerders wereldwijd adviseert over duurzaam toerisme. Al doende ontwikkelde hij een unieke kijk op de wisselwerking tussen landschapsvorming en de manier waarop traditionele boeren hun land bewerken. Daardoor ontstond ten slotte het plan om vanuit die visie een boek over te schrijven over zijn eigen leven als herder.  

Verreweg het grootste deel van Het herdersleven wordt in beslag genomen door dat autobiografische verhaal. Met veel liefde voor het vak schapenboer en een grote dosis eerlijkheid en openheid vertelt Rebanks over hoe zijn grootvader, vader en ten slotte hijzelf het beroep herder uitoefende, ieder op zijn eigen manier. Dit om te laten zien hoezeer het houden van schaapskudden in het Lake District van generatie op generatie overgaat, al is het evengoed aan verandering en modernisering onderhevig. Dit verhaal zit vol smeuïge anekdotes en is bij vlagen fascinerend en meeslepend om te lezen.
Soms echter is het ook ronduit warrig. De tekst is nogal expliciet onderverdeeld in paragrafen, maar de indeling daarvan komt wat willekeurig over. Af en toe is het volkomen onduidelijk waarom er een nieuwe paragraaf wordt begonnen, aangezien de tekst gewoon doorloopt. Andere keren zou een onderbreking juist op zijn plaats zijn, bijvoorbeeld omdat er een flashback volgt, maar blijft deze uit. Afgezien hiervan grijpt de auteur soms terug op een eerder verteld verhaal dat je als lezer eigenlijk alweer bent vergeten. Dit alles maakt dat je gemakkelijk de draad kwijt raakt en terug moet lezen.  

Naar de geschiedenis van het Lake District en de schapenhouderij aldaar heeft de auteur veel onderzoek gedaan. En ja, ook op dit punt kent het boek een aantal interessante passages. Deze hadden echter best wat uitgebreider mogen zijn, want nu zijn ze vaak maar kort en betrekkelijk algemeen van inhoud. Een meer constructief historisch beeld van de streek wordt er niet geschetst. Er worden vooral van toepassing zijnde stukjes geschiedenis opgelepeld.  

Was het hier bij gebleven, zou dit boek dan ook een lagere beoordeling hebben gekregen. Er zijn echter ook nog de Boodschap en de Visie van de auteur en die tillen het boek uit de middelmaat omhoog. Steeds weer krijg je de rijke inzichten te lezen van een man die in twee werelden leeft en daardoor met enige afstand naar beiden kan kijken. Een man die zoveel ervaring heeft opgedaan met het behoud van én landschap én lokale cultuur dat hij recht van spreken heeft. Een man die duidelijk laat zien hoe de boer het landschap vormt en hoe het landschap de boer vormt. Een man die vierkant staat voor wat hij doet. En dan raak je als lezer toch onder indruk van James Rebanks en wil je zijn boodschap over duurzaam landschapsbeheer maar wat graag aannemen.