Satirische fantasyklassieker terecht in ere herstelt
Het duurde maar liefst 89 jaar voordat de Britse fantasyklassieker Lud-in-the-Mist een Nederlandse vertaling kreeg. Het in 1926 door Hope Mirrlees geschreven verhaal was een tijdlang erg populair, maar raakte bij het grote publiek in de vergetelheid. Daar is het weer uitgehaald door een aantal bewonderaars en navolgers, waaronder met name Neil Gaiman. Deze voorzag een recente Engelstalige heruitgave van een voorwoord en dringende leesaanbeveling. Het is deze uitgave inclusief voorwoord die nu ook in het Nederlands is vertaald.
Lud-in-de-Mist is een stad; de hoofdstad van de kleine republiek Dorimar. De plaats doet denken aan succesvolle 17de-eeuwse handelssteden als Londen, Antwerpen en, heel duidelijk, Amsterdam. Behalve dat ten westen van Dorimar, achter de zogeheten ‘Omstreden heuvels’, een Elfenrijk ligt. Daar willen de zakelijke en nuchtere Dorimarezen echter niets van weten. Er is al eeuwenlang geen enkel contact met de Elfen geweest en er mag zelfs niet over hen gepraat worden. Alles wat met de elfen te maken heeft gaan de Dorimarezen onvervaard te lijf met de wet, wat hun hoogste goed is.
Probleem is echter dat het vermaledijde elfenfruit, waar verstandige mensen raar van gaan doen als ze het eten, toch steeds weer het land wordt binnengesmokkeld. Daar krijgt hoofdpersoon Nathaniel Cantecleer, burgemeester van Lud-in-de-Mist, nog flink problemen mee. Eerst is het zijn 12-jarige zoon Ranulf die elfenfruit lijkt te hebben gegeten. Niet veel later komen ook de leerlingen op juffrouw Primula Houtappels Academie voor jongedames ongelukkigerwijs met het fruit in aanraking en vluchten zij als gevolg daarvan naar het land achter de heuvels. Daaronder zijn ook de dochters van Cantecleer en diens boezemvriend Ambrosius Kamperfoelie. Als de heren vervolgens op onderzoek uitgaan doen ze verrassende ontdekkingen en worden ze steeds meer in het nauw gedreven door op macht beluste tegenstanders. Tenslotte is het aan Nathaniel Cantecleer om de confrontatie aan te gaan en een onvermoede lotsbestemming te accepteren.
Aan de vorm merk je soms dat dit boek in een andere tijd is geschreven. Hope Mirrlees vertelt het verhaal grotendeels vanuit het gezichtspunt van een algemene verteller, wat rond 1926 vaker werd gedaan dan tegenwoordig. Een nadeel hieraan is namelijk dat het afstand creëert tussen de lezer en de hoofdpersonen. Doordat de lezer meekijkt door de ogen van de auteur in plaats van door die van de personages, voelt hij zich minder betrokken bij de helden. Deze afstandelijkheid maakt Hope Mirrlees echter op tal van manieren goed. Ze schrijft fraaie (zij het niet altijd gemakkelijke) zinnen, toont zich een ware koningin van de metafoor en stopt haar verhaal vol met humor en levenswijsheden. De manier waarop ze haar menselijke personages in al hun burgerlijkheid portretteert is raak getroffen. De op folkloristische leest geschoeide elfen zijn mysterieus en daarmee is het verhaal dat ook. Je blijft benieuwd naar de afloop. Vertaler Gert van Santen levert hierbij overigens uitstekend werk en doet de bijzondere schrijfstijl van Mirrlees alle recht.
Inhoudelijk gezien is er in ieder geval niets aan dit verhaal gedateerd. Integendeel. Binnen het hedendaagse, veelal op het werk van Tolkien geïnspireerde, fantasyaanbod komt Lud-in-de-Mist origineel en fris over. Het verhaal blijkt ook voor meerdere interpretaties vatbaar. Je kunt het zien als een allegorie over de spanning tussen fantasie (het Elfenrijk) en gezond verstand (Dorimar). Of als een maatschappijkritische satire, waarbij de moderne materialistische wereld een spiegel krijgt voorgehouden. Of anders als een verhaal over omgaan met vreemdelingen en andersdenkenden. In feite zijn echter al deze thema’s in het boek terug te vinden en valt het vooral op dat ze allemaal nog minstens even actueel zijn als in 1926.
Dat maakt het meer dan wat ook terecht dat dit boek weer volop in de belangstelling staat. De ene lezer zal echter wat gemakkelijker kunnen opgaan in de humorvolle, beschouwende schrijfstijl van Hope Mirrlees dan de ander. Maar juist vanwege deze bijzondere maar soms wat moeilijke schrijfstijl is ook de Nederlandse vertaling, zo lang na dato, meer dan gerechtvaardigd.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
