Een hell of a ride!

In Mortal Engines, een dystopische young adult van de Britse auteur Philip Reeve (1966), maakt de lezer kennis met zogeheten tractiesteden. Dat zijn steden die zich voortbewegen op rupsbanden en uitzwermen over grote gedeeltes van de wereld. Omdat er grote schaarste heerst in de verre postapocalyptische toekomst waarin het verhaal zich afspeelt, jagen de tractiesteden op andere rondrijdende steden, dorpen en buitenwijken om die letterlijk te verslinden tussen hun kaken. Dit binnen het kader van de heersende filosofie van het stadsdarwinisme. En natuurlijk in analogie met de onverzadigbare uitbreidingsdrang die hedendaagse steden toch ook hebben. Kortom: wat een leuk en origineel idee!  

Nu hadden lezers al langer de mogelijkheid deze dieselpunkwereld van steden met een ronkende uitlaat, groezelige onderregionen en luxueuze topniveaus te leren kennen. Het origineel van Mortal Engines verscheen namelijk al in 2001 in Angelsaksische boekhandels en bleek het eerste deel uit een vierdelige serie. In 2010 verscheen de Nederlandse vertaling van Jacques Meerman onder de titel Levende steden. Hier werd de serie helaas na het derde deel gestopt. Nu is echter de verfilming onder supervisie van Lord of the Rings regisseur Peter Jackson in aantocht. Daarom is de vertaling uit 2010 opnieuw uitgegeven onder de filmtitel en zal het tweede deel snel volgen. Van een aangepaste filmeditie is geen sprake.  

Philip Reeve is een gelauwerde Britse auteur en illustrator van heel wat kinder- en jeugdboeken. Mortal Engines was zijn eerste young adult, hoewel dat genre in 2001 nog wat jeugdiger in elkaar stak dan tegenwoordig. Het taalgebruik en de belevingswereld van de hoofdpersonen lijkt daarom meer gericht op 14- dan op 16- of 17-jarigen. Al blijkt de climax alles behalve kinderlijk en zelfs aan de donkere kant voor deze leeftijdsgroep.  

Hoofdpersoon Tom Nastworthy is 15, woont in de grote tractiestad Londen en is derde klasse leerjongen bij het geschiedenisgilde. Op een avond is hij getuige van een moordaanslag op zijn grote held Thaddeus Valentine, leider van de historici. Daardoor raakt hij verzeild in het buitengebied, net als Hester Shaw, het meisje dat de aanslag pleegde. Samen gaan ze op pad om de stad weer bij te halen. Onderweg blijkt dat heel wat mensen het op Hester en Tom hebben voorzien, waaronder machtige mensen in Londen. Ondertussen zet Londen op topsnelheid koers naar het Oosten, al laat de burgemeester niet weten waarom. Katherine, de dochter van Valentine, gaat vervaard op onderzoek en komt de vreselijke waarheid op het spoor.  

Het verhaal is opgedeeld in twee delen en dat is niet voor niets. Het eerste en langste deel draait vooral om de tractiesteden en hun onderlinge vijandigheid. Hier zien we Tom en Hester, die elkaar uiteraard niet vertrouwen, van alles meemaken met de plaatsen die ze tegenkomen. Daarbij raakt Tom hoe langer hoe meer in de knoop met zijn loyaliteiten. Moet hij kiezen voor zijn stad of voor zijn nieuwe vrienden in het buitengebied? Het tweede deel van het boek concentreert zich op de verwikkelingen in Londen zelf, waardoor de tractiesteden tot decor worden gereduceerd. Ondertussen wordt Katherines rol belangrijker en lijkt ze soms welhaast de hoofdpersoon. Niet erg, want het is een charmant karakter, maar wel een beetje vreemd. Hoe dan ook, het tweede deel is beslist het spannendste en meest aangrijpende van het boek, maar het eerste het interessantste. De tractiesteden brengen veel sense of wonder teweeg en dan is het jammer dat de uiteindelijke ontknoping niet om hen draait. Met wat aanpassingen had het slot ook best in een andere wereld plaats kunnen vinden.  

Voor de rest is Mortal Engines een achtbaanrit in boekvorm. Philip Reeve heeft er meer dan tien jaar aan gewerkt en dat is te merken. De ideeën zijn tot in de kleinste details uitgewerkt en het verhaal heeft veel te bieden aan lezers van alle leeftijden: een wonderlijke wereld, avontuur, spanning, vaart, voorzichtige romantiek, aansprekende helden, mollige goedzakken, cyborgs, nare schurken, sullige schurken, vette metaforen, humor en een heftige finale. En daarmee is Mortal Engines letterlijk en figuurlijk een hell of a ride.