Een bijzonder oorlogsdagboek van een intelligente schrijfster
Toen Duitsland op 1 september 1939 Polen binnenviel en de oorlog begon, was Astrid Lindgren een 32-jarige secretaresse en huisvrouw te Stockholm. Ze had nog geen enkele naam als auteur van kinderboeken en ook geen persoonlijke betrokkenheid bij de inval. Toch begon ze nog diezelfde dag een speciaal op de oorlog gericht dagboek dat ze pas op oudejaarsavond 1945 zou afsluiten. Behalve haar eigen gedachten en belevenissen, beschreef ze internationale oorlogsontwikkelingen en plakte ze krantenartikelen en brieven in. Het dagboek houdt daardoor het midden tussen een persoonlijk relaas en een meer zakelijk journaal over de Tweede Wereldoorlog. Dat is bijzonder, want de enige vergelijkbare dagboeken zijn geschreven door soldaten.
Daar komt bij dat dit dagboek vlot en met onderkoelde humor is geschreven, in een consistente stijl die al vanaf de eerste dag aanwezig is. Dat is opmerkelijk, want de meeste dagboeken staan vol onzinnigheid en uitweidingen. Het talent was dus al volop aanwezig. Desondanks is het verslag van de Tweede Wereldoorlog niet volledig. Lindgren hield dit dagboek bij om een beetje wijs te worden uit de verbijsterende gebeurtenissen waar ze mee werd geconfronteerd. Soms kiest ze er dan voor iets niet te vermelden. Zo zwijgt ze aanvankelijk over de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki, waarschijnlijk omdat ze echt niet wist wat ze er van moest denken.
Dat dit dagboek is geschreven door Astrid Lindgren is niet de enige reden dat het voor een grotere groep mensen interessant is om te lezen. In 1940 is ze namelijk gaan werken voor het Zweedse censorbureau dat in het kader van een algehele militaire mobilisatie was opgericht. Dit bureau moest de post controleren op geheime militaire en strategische informatie. Door dit werk kreeg ze bijna dagelijks brieven te lezen van mensen uit bezette landen, waardoor ze veel informatie uit de eerste hand kreeg. Van sommige, meestal erg aangrijpende brieven heeft ze een kopie in het dagboek geplakt.
Doordat Zweden uiteindelijk nooit aan de oorlog heeft deelgenomen, blijft de auteur meer een beschouwer dan een ooggetuige. Maar daar valt ook iets voor te zeggen, want het geeft ruimte voor reflectie op bepaalde ontwikkelingen. Als beschouwer van een afgrijselijke wereldoorlog toont Lindgren zich overigens een met alle slachtoffers betrokken vredesduif, maar wel eentje met een scherp verstand die moeiteloos door allerlei politieke spelletjes heenkijkt. Dat neemt niet weg dat het dagboek vooral is gericht op de situatie in de Scandinavische landen en op dat punt het meest verhelderend is. Er blijkt ook een grotere kwestie voor Zweden te hebben gespeeld dan wij ons beseffen. Het land zag namelijk hoe in het oosten hun buren Finland en de Baltische Staten werden aangevallen door stalinistisch Rusland, terwijl de broedervolken in Noorwegen en Denemarken onder de voet werden gelopen door nazi-Duitsland. Daardoor kwamen de Zweden in een onmogelijke spagaat te zitten wat betreft hun loyaliteiten. Iets waar ook Astrid Lindgren regelmatig mee worstelt.
Op een heel ander terrein zullen mensen zich echter afvragen hoeveel Lindgren vertelt over het begin van haar schrijfcarrière, die nog tijdens de oorlog begon. Dat is eerlijk gezegd maar weinig. In maart 1944 blijkt ze aan Pippi Langkous te werken. Enige tijd later wint ze een prijs met een heel ander boek. Dat ze daarmee inmiddels was gedebuteerd als kinderboekauteur komt voor de lezers van haar dagboek als een verrassing. Gelukkig vertelt dochter Karin (die ook de transcriptie van het dagboek heeft gedaan) in een nawoord iets meer over hoe het zo gekomen is.
De Nederlandse vertaling van het dagboek is een mooie uitgave geworden, waarin ook een aantal knipsels, brieven en foto’s zijn opgenomen. Het met ironie en understatements gelardeerde verslag van de Tweede Wereldoorlog blijft echter het hoofdgerecht van het boek en de notities over het persoonlijke leven van de auteur de saus. Interessant voor iedereen die over beiden wel wat lezen, maar niet voor mensen die alleen op zoek zijn naar biografische informatie over Astrid Lindgren zelf.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
