Reizen over leuke wegen maar zonder einddoel
Waarom heeft Europa geen roemruchte Route 66 of Pan-American Highway waar de verbeelding mee aan de haal gaat? Waarom staan wij Europeanen eerder ambivalent en onverschillig tegenover ons eigen wegennet? Dat zijn vragen waarop auteur en radiomaker Mathijs Deen (1962) een antwoord wil zoeken in zijn boek Over oude wegen. Daartoe heeft hij acht historische verhalen bij elkaar gebracht, van de prehistorie tot in het heden, die iets vertellen over de geschiedenis van reizen, vervoer en wegen. Jammer genoeg raakt de centrale vraagstelling en onderlinge samenhang daarbij uit het zicht. Opzichzelfstaand zijn het echter leuke en interessante verhalen om te lezen.
Mathijs Deen maakt documentaires voor VPRO radioprogramma VTO en schrijft daarnaast zowel fictie als non-fictie. Zijn verhalenbundel Brutus heeft honger werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs 2012. Verder schreef hij het populaire De Wadden, over de geschiedenis van de eilanden. Tijdens het schrijven van Over oude wegen maakte hij ook radiodocumentaires over de aan bod komende onderwerpen. Al met al een project waar hij jaren mee bezig is geweest.
Het boek begint met jeugdherinneringen van Deen, waaruit blijkt waar zijn interesse voor het onderwerp vandaan komt. Daarna volgt een introductie over het ontstaan van het hedendaagse net van E-wegen in Europa en de charmante maar helaas weinig realistische gedachtegang daarachter. Daarna begint het eigenlijke boek met een hoofdstuk over de verplaatsingen van onze verre voorouders in de prehistorie. Hierna volgt chronologisch uit iedere historische periode een verhaal.
Daarbij heeft de auteur ook afwisseling aangebracht in het type reiziger dat we volgen. Zo zijn er verhalen over een Deense stam op zoek naar een nieuwe vestigingsplaats, struikrovers, pelgrims, rondtrekkende acteurs, soldaten, wegracers en Marokkaanse (re)migranten. Bijna alle hoofdstukken hebben een specifieke hoofdpersoon. Zoals gezegd eindigt het boek uiteindelijk niet met overkoepelende inzichten betreffende het Europese wegennet en de manier waarop Europeanen daar tegenaan kijken. Er is wel een relativerende terugblik van Deen, maar daarin wordt niet meer gerefereerd aan de vragen uit het begin. Gedurende de eerste hoofdstukken lijkt de auteur nog wel op zoek naar antwoorden, maar uiteindelijk geeft hij voornamelijk informatie over reizen en wegen in de van toepassing zijnde tijdsperiodes. De focus ligt bij de hoofdpersonen en hun biografisch getinte verhalen.
Ondertussen zijn de onderwerpen op basis van persoonlijke interesses van de auteur gekozen en relateren ze nauwelijks tot niet aan belangrijke keerpunten in de geschiedenis van vervoer en wegen. Het zijn wel frisse, originele en interessante onderwerpen waar de meeste lezers weinig vanaf zullen weten. Verrassende stukjes geschiedenis, maar de willekeurigheid en het gebrek aan onderlinge samenhang gaat toch storen.
Daar komt bij dat er ook al weinig eenvormigheid is in de opzet van de verschillende verhalen. Zo krijgen we in het hoofdstuk over een IJslandse pelgrimvrouw op leeftijd eerst een uitgebreide voorgeschiedenis te lezen voordat de pelgrimstocht daadwerkelijk aanvangt. In het hoofdstuk over de vroege autocoureur Charles Jarrott blijft iets vergelijkbaars echter uit, hoewel die een van toepassing zijnde carrière als wielrenner had voordat hij overstapte op autoracen. Ondertussen is in het langste verhaal het Amsterdamse toneel tijdens de Gouden Eeuw het werkelijke hoofdonderwerp en zijn de verschillende reizen die erin worden gemaakt van secundair belang.
Dat neemt niet weg dat de verhalen aangenaam zijn om te lezen. Deen is een begenadigd verteller met een soepele schrijfstijl en een neiging tot milde humor. Hij weet zich bovendien goed in te leven in de personen die hij beschrijft en geeft hun innerlijke gevoelsleven soms prachtig weer. Al met al kruipt hij vrij dicht tegen fictie aan, waardoor het boek ook geschikt is voor mensen die doorgaans minder graag non-fictie lezen.
Toch blijft het jammer dat Deen steeds weer heeft gekozen voor wegen die hem het meeste aanstonden en wegen die verstandiger waren geweest links liet liggen. Nu dwaalt hij maar wat door de geschiedenis zonder een einddoel te bereiken. Plezierige zwerftochten zijn het, dat wel, maar er had meer in dit concept gezeten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
