Reizen over leuke wegen maar zonder einddoel
Waarom heeft Europa geen roemruchte Route 66 of Pan-American Highway waar de verbeelding mee aan de haal gaat? Waarom staan wij Europeanen eerder ambivalent en onverschillig tegenover ons eigen wegennet? Dat zijn vragen waarop auteur en radiomaker Mathijs Deen (1962) een antwoord wil zoeken in zijn boek Over oude wegen. Daartoe heeft hij acht historische verhalen bij elkaar gebracht, van de prehistorie tot in het heden, die iets vertellen over de geschiedenis van reizen, vervoer en wegen. Jammer genoeg raakt de centrale vraagstelling en onderlinge samenhang daarbij uit het zicht. Opzichzelfstaand zijn het echter leuke en interessante verhalen om te lezen.
Mathijs Deen maakt documentaires voor VPRO radioprogramma VTO en schrijft daarnaast zowel fictie als non-fictie. Zijn verhalenbundel Brutus heeft honger werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs 2012. Verder schreef hij het populaire De Wadden, over de geschiedenis van de eilanden. Tijdens het schrijven van Over oude wegen maakte hij ook radiodocumentaires over de aan bod komende onderwerpen. Al met al een project waar hij jaren mee bezig is geweest.
Het boek begint met jeugdherinneringen van Deen, waaruit blijkt waar zijn interesse voor het onderwerp vandaan komt. Daarna volgt een introductie over het ontstaan van het hedendaagse net van E-wegen in Europa en de charmante maar helaas weinig realistische gedachtegang daarachter. Daarna begint het eigenlijke boek met een hoofdstuk over de verplaatsingen van onze verre voorouders in de prehistorie. Hierna volgt chronologisch uit iedere historische periode een verhaal.
Daarbij heeft de auteur ook afwisseling aangebracht in het type reiziger dat we volgen. Zo zijn er verhalen over een Deense stam op zoek naar een nieuwe vestigingsplaats, struikrovers, pelgrims, rondtrekkende acteurs, soldaten, wegracers en Marokkaanse (re)migranten. Bijna alle hoofdstukken hebben een specifieke hoofdpersoon. Zoals gezegd eindigt het boek uiteindelijk niet met overkoepelende inzichten betreffende het Europese wegennet en de manier waarop Europeanen daar tegenaan kijken. Er is wel een relativerende terugblik van Deen, maar daarin wordt niet meer gerefereerd aan de vragen uit het begin. Gedurende de eerste hoofdstukken lijkt de auteur nog wel op zoek naar antwoorden, maar uiteindelijk geeft hij voornamelijk informatie over reizen en wegen in de van toepassing zijnde tijdsperiodes. De focus ligt bij de hoofdpersonen en hun biografisch getinte verhalen.
Ondertussen zijn de onderwerpen op basis van persoonlijke interesses van de auteur gekozen en relateren ze nauwelijks tot niet aan belangrijke keerpunten in de geschiedenis van vervoer en wegen. Het zijn wel frisse, originele en interessante onderwerpen waar de meeste lezers weinig vanaf zullen weten. Verrassende stukjes geschiedenis, maar de willekeurigheid en het gebrek aan onderlinge samenhang gaat toch storen.
Daar komt bij dat er ook al weinig eenvormigheid is in de opzet van de verschillende verhalen. Zo krijgen we in het hoofdstuk over een IJslandse pelgrimvrouw op leeftijd eerst een uitgebreide voorgeschiedenis te lezen voordat de pelgrimstocht daadwerkelijk aanvangt. In het hoofdstuk over de vroege autocoureur Charles Jarrott blijft iets vergelijkbaars echter uit, hoewel die een van toepassing zijnde carrière als wielrenner had voordat hij overstapte op autoracen. Ondertussen is in het langste verhaal het Amsterdamse toneel tijdens de Gouden Eeuw het werkelijke hoofdonderwerp en zijn de verschillende reizen die erin worden gemaakt van secundair belang.
Dat neemt niet weg dat de verhalen aangenaam zijn om te lezen. Deen is een begenadigd verteller met een soepele schrijfstijl en een neiging tot milde humor. Hij weet zich bovendien goed in te leven in de personen die hij beschrijft en geeft hun innerlijke gevoelsleven soms prachtig weer. Al met al kruipt hij vrij dicht tegen fictie aan, waardoor het boek ook geschikt is voor mensen die doorgaans minder graag non-fictie lezen.
Toch blijft het jammer dat Deen steeds weer heeft gekozen voor wegen die hem het meeste aanstonden en wegen die verstandiger waren geweest links liet liggen. Nu dwaalt hij maar wat door de geschiedenis zonder een einddoel te bereiken. Plezierige zwerftochten zijn het, dat wel, maar er had meer in dit concept gezeten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
