Een standaardwerk, maar geen echte biografie
Pieter Bruegel (1525?-1569) is een van de bekendste schilders uit de 16de eeuw. Hij kwam uit Brabant, woonde en werkte in Antwerpen en Brussel, en schilderde in de traditie van Jeroen Bosch (destijds gezien als een streekgenoot). De meeste mensen zullen hem kennen van zijn schilderijen ‘De spreekwoorden’, ‘De kinderspelen’ en ‘De toren van Babel’. Lange tijd had Bruegel een grote naam, vervolgens raakte hij eeuwenlang in de vergetelheid, maar in de 19de eeuw werd hij herontdekt. De Vlaamse kunsthistorica Leen Huet schreef een eerste en meteen ook lijvige biografie over hem.
Leen Huet is bepaald geen beginneling. Ze schreef al meer kunst- en cultuurhistorische boeken en heeft ook een verhalenbundel en een roman op haar naam staan. Toch was het schrijven van deze biografie ook voor haar geen gemakkelijke klus. Er is namelijk maar weinig bekend over het leven van Bruegel, die nauwelijks geschreven of gedrukte sporen heeft nagelaten. Alleen een ruime verzameling virtuoze tekeningen (vaak tot prent gesneden) en schilderijen. De chronologische volgorde waarin hij deze werken maakte, gebruikt Huet als basis voor het beschrijven van zijn levensloop, wat grotendeels neerkomt op het verloop van zijn carrière.
Daarbij onderneemt ze een manmoedige poging om de schilder Bruegel in zijn eigen tijd en omgeving te plaatsen. Om zo dicht mogelijk op de persoon zelf te raken, geeft ze zowel van allerlei zaken waar hij mee te maken moet hebben gehad als van bepaalde mensen die hij goed kende een nauwkeurige omschrijving. Iets waar bijzonder veel onderzoek aan ten grondslag heeft gelegen. Het resultaat is er dan ook naar: de lezer krijgt een mooi cultuurhistorisch beeld van het leven in de Zuidelijke Nederlanden in de zestiende eeuw, met name van dat in het kunstenaarsmilieu van Antwerpen en Brussel.
Tevens geeft ze in een aantal latere hoofdstukken een kunsthistorische omschrijving en interpretatie van bijna alle tekeningen en schilderijen van Bruegel. Daarbij probeert ze ook iets van de persoonlijkheid en overtuigingen van de kunstenaar uit die werken af te leiden. Dat lukt echter nauwelijks en uiteindelijk loopt het hier dan ook mis met het biografische gedeelte. Het levensverhaal als zodanig raakt helemaal zoek in het kunsthistorische informatiebos dat rondom Bruegels werk ontstaat. Het boek neigt dan steeds meer naar een academische verhandeling in plaats van een biografisch leesboek voor een groter publiek.
Dat komt ook omdat het Huet (in navolging van andere kunsthistorici) eigenlijk niet lukt om de persoonlijkheid van Bruegel goed te duiden. Zo weet ze niet met zekerheid af te leiden of hij nu een overtuigd katholiek was of dat hij juist kritisch stond tegenover het katholicisme en sympathie voelde voor de, indertijd, nieuwe protestantse stromingen. Ook is het in de meeste gevallen niet bekend of Bruegel zijn schilderijen uit eigen beweging of in opdracht heeft gemaakt en kan niet met zekerheid worden bepaald waarom hij voor bepaalde onderwerpen koos. Al met al toch belangwekkende zaken om te weten over een 16de-eeuwse kunstenaar, zeker in het kader van een biografie.
Een goede biografie is toch vooral een karakterschets, een uitgeschreven portret van de hoofdpersoon, waarbij diens levensloop als basis dient. Zo’n biografie handelt zoveel mogelijk over de motieven, overtuigingen en keuzes die iemand maakte en begeeft zich als genre daarmee tussen de roman en het non-fictie boek in. Sommige biografieën balanceren zelfs op de grens van literatuur. Pieter Bruegel. De biografie begeeft zich daar, ondanks de vaardige en trefzekere schrijfstijl van de auteur, ver vandaan.
Dat neemt niet weg dat de informatie die Huet rondom Bruegel en zijn werk heeft verzamelt indrukwekkend is en het cultuurhistorische tijdsbeeld dat ze neerzet verrassend. Wat dat betreft mag dit boek dan ook zeker tellen als een standaardwerk over Bruegel als schilder. Dat het zo expliciet wordt gepresenteerd als biografie wekt echter verwachtingen die niet worden waargemaakt. De man Pieter Bruegel blijft een mysterie.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
