Avontuurlijk overlevingsverhaal vlot verteld

Het verhaal is waargebeurd, maar lijkt toch op een film: in de buurt van een pas ontdekte vallei in Nederlands Nieuw-Guinea stort in mei 1945 een Amerikaans legervliegtuig neer. Drie militairen overleven de crash; twee mannen en een mooie vrouw. Gewond en uitgehongerd moeten ze zich staande houden in een snikheet oerwoud. Gaat het de legerleiding lukken hen heelhuids terug te halen? Het antwoord op die vraag is goed besteed aan auteur Mitchell Zuckoff, die waargebeurde verhalen spannend en vlot weet op te schrijven. Non-fictie boeken schrijft hij die dicht tegen fictie aanleunen. Verloren in het paradijs is zo’n boek.

Bij ons werd onderzoeksjournalist Mitchell Zuckoff, die al acht boeken schreef, bekend met het aangrijpende en hoog gewaardeerde 13 Hours. Dat verscheen in het voorjaar van 2016 in vertaling, naar aanleiding van de gelijknamige film. Met Lost in Shangri-la schreef dezelfde auteur echter een boek dat niet alleen erg populair werd, maar zich bovendien afspeelt in de toen nog Nederlandse kolonie Nederlands Nieuw-Guinea. En zo verscheen er een half jaar na 13 Hours een nieuwe Zuckoff in vertaling.

Gelukkig blijkt Verloren in het paradijs in hoge mate dezelfde kwaliteiten te hebben. Zo heeft de auteur een haast onwaarschijnlijk grondige research verricht. Verklaringen van ooggetuigen of de naasten van betrokkenen, dag- en logboeken, krantenartikelen, filmmateriaal, officiële verslagen van het leger en een lange lijst van aanvullende literatuur; het is allemaal gebruikt om een zo compleet en waarheidsgetrouw mogelijk beeld te schetsen van het gebeurde. Maar dan zonder saaie infodump, want deze auteur weet al die informatie te verwerken tot een plezierig leesbaar en op tal van momenten ronduit spannend geheel. Geschreven als non-fictie, dat wel, maar ingedeeld als een avonturenverhaal met clifhangers en een afloop die je met zweet in de handen leest.

Het verhaal begint in mei 1945 met de ontdekking van een nog onbekende vallei in Nieuw-Guinea, omringd door het torenhoge, met oerwoud begroeide Oranjegebergte. De tienduizenden bewoners hadden millennia lang geen enkel contact gehad met de rest van de wereld. Dat wilden lokaal gelegerde Amerikaanse militairen graag met eigen ogen zien. Eén pleziervliegtuig richting vallei botste echter tegen een dichtbegroeide bergkam en stortte neer. Alleen korporaal Margaret Hastings, luitenant John McCollum en sergeant Kenneth Decker overleefden de crash. Maar voor hoelang? Het oerwoud was vol gevaren, voedsel en andere noodzakelijkheden hadden ze nauwelijks en Hastings en Decker waren ernstig gewond. Ondertussen werkte het leger hard aan een reddingsoperatie, maar stuitte steeds op complicaties. Daarop besloten kapitein C. Earl Walter en zijn Filippijnse paratroepers in het levensgevaarlijke oerwoud af te springen om de overlevenden bij te staan. Nog voor die tijd kwamen de overlevenden echter oog in oog te staan met de inheemse bevolking, zonder te weten hoe deze mensen zouden reageren. 

Wat Zuckoff tekent is dat hij zich niet tevreden stelt met het weergeven van Amerikaanse perspectieven alleen. Hij heeft ook ooggetuigenverslagen van nog levende Papoea’s opgetekend. Verder blijft hij het hele verhaal door aandacht besteden aan de inheemse cultuur en perceptie. Daardoor ontstaat er een dieper begrip van de belevingswereld van deze mensen en wordt het duidelijk wat de eerste kennismaking met blanken voor hen heeft betekend.

Als onderzoeksjournalist gaat Mitchell Zuckoff bijzonder zorgvuldig en eerlijk te werk. Het enige probleem is dat hij in Verloren in het paradijs welhaast té respectvol met de privésfeer van de betrokkenen omgaat. Daardoor krijgt de lezer niet altijd een goed beeld van hun karakters en hun onderlinge relaties en blijft er een zekere afstandelijkheid in het boek zitten. Op dit punt wijkt het dan ook het meest af van het later geschreven en indringender 13 Hours.

Verloren in het paradijs is wel tamelijk lichte, avontuurlijke non-fictie, die ook geschikt is voor mensen die dat normaal gesproken niet graag lezen. Verder is het boek fraai uitgegeven met foto’s die gewoon op de pagina’s zijn afgedrukt, maar toch van goede kwaliteit zijn. Minder heftig dan zijn voorganger dus, maar opnieuw een aanrader.