Structuur in familiechaos

De Spaanse schrijver Luis Landero schreef negen romans die in veel verschillende landen zijn verschenen, ook werd zijn werk meermaals bekroond met literaire prijzen. In 2021 is hij de spreker van de vijftiende Spinozalezing, een initiatief om de meest gerenommeerde Spaanse schrijvers aandacht te geven in het Nederlandse taalgebied. De Nederlandse vertaling van Aurora, van de hand van Arie van der Wal en Eugenie Schoolderman, verscheen in januari 2021 bij de Wereldbibliotheek.

Aurora heeft er een dagtaak aan om de familieverhalen van haar man Gabriel, zijn zussen Sonia en Andrea, zijn moeder en de ex-man van Sonia, Horacio, aan te horen. Ze is een luisterend oor voor een familiegeschiedenis die door de gezinsleden op heel verschillende wijzen verteld wordt. Met elk verhaal groeien de tekortkomingen, het wantrouwen en het onbegrip en als Gabriel een familiediner wil organiseren voor de tachtigste verjaardag van hun moeder kan dat alleen maar slecht aflopen.

De familiegeschiedenis van het gezin van Gabriel is een groot drama, maar Landero laat zien dat je als schrijver niet veel drama nodig hebt om een spannend boek te schrijven. De opbouw en structuur van het verhaal is wat Aurora zo’n knappe roman maakt. Aurora fungeert als een soort spons voor de verhalen van haar naasten, ze zuigt alles in zich op zonder commentaar en juist omdat ze geen poging doet haar eigen visie of interpretatie van de werkelijkheid te geven, blijft ook de lezer in het duister tasten. Elke verteller, elke herinnering is per definitie onbetrouwbaar.

'En Aurora bleef luisteren naar die eindeloze stroom kleine familieverhalen die nooit ophielden, al was het maar omdat ze steeds weer herhaald moesten worden zodat ze elke keer waarachtiger zouden lijken en terloops aan dramatiek zouden winnen, en omdat in de snelkookpan van het geheugen zelfs de meest triviale voorvallen met de jaren de betekenis en grootsheid kregen van een waarschuwing of goddelijk plan, totdat ze uiteindelijk perfect pasten in het raamwerk van een onontkoombaar lot.'

In sommige hoofdstukken lopen drie verschillende gesprekken dwars door elkaar, maar Landero schrijft ze op alsof ze één geheel vormen en de volgende uitspraak steeds logischerwijs volgt op wat daarvoor gezegd is. Het maakt dat de lezer keer op keer zijn volle aandacht nodig heeft om te achterhalen wie wanneer aan het woord is en hoe de verhalen in de chronologie passen. Chaos dus, maar gestructureerde chaos waarmee de auteur een duidelijk doel voor ogen heeft: de lezer een inkijkje geven in het hoofd van luisterend oor Aurora.

Langzaam maar zeker begint Aurora door alle verhalen ook te twijfelen aan haar eigen huwelijk en haar man Gabriel. Is hij wel wie ze altijd gedacht had dat hij was? Moet ze de dingen uit het verleden in het licht van deze nieuwe verhalen niet anders interpreteren en wie heeft er dan gelijk? De twijfel maakt zich steeds verder meester over haar leven en haar passiviteit is functioneel voor het verhaal, maar tegelijk storend en soms ongeloofwaardig. Aurora is in de verste verte geen compleet personage, maar enkel een klankbord in dienst van de vernuftige structuur van het familieverhaal dat Landero vormgeeft.

Aurora is een interessante roman over de kracht van verhalen, de onbetrouwbaarheid van herinneringen en een disfunctionele familie die alles en iedereen meesleept richting de afgrond. Een verhaal dat lang richtingloos lijkt, maar langzaam toch bouwt richting een schokkende ontknoping.