Documentaire-roman
W.G. Sebald werd in 1944 geboren in het Zuid-Duitse dorpje Wertach. Hij studeerde taal- en letterkunde en woonde vanaf 1970 in Norwich, waar hij werkzaam was als hoogleraar Europese literatuur. Sebalds werk werd in verschillende landen bekroond met literaire prijzen, waaronder de Los Angeles Time Book Prize for Fiction en de Heinrich-Heine-Preis. Zelf kwam de schrijver in 2001 om in een auto-ongeluk.
Austerlitz is waarschijnlijk het bekendste werk van Sebald. Oorspronkelijk verscheen de roman in 2001, en werd in 2003 vertaald naar het Nederlands door Ria van Hengel. Deze vertaling werd in 2019 opnieuw uitgegeven ter ere van het 75-jarige bestaan van uitgeverij De Bezige Bij. Ook de debuutroman Duizelingen en de boeken De ringen van Saturnus en De Emigrés kregen voor deze gelegenheid een nieuw jasje.
Hoofdpersonage Austerlitz wordt op vierjarige leeftijd op een kindertransport van Praag naar Engeland gezet en daar geadopteerd. Pas laat in zijn leven gaat Austerlitz op zoek naar zijn verleden. In Praag, maar ook in Theresienstadt, waar zijn moeder tijdens de oorlog heeft gezeten, en in de andere Europese landen op zoek naar zijn vader. Het ik-personage ontmoet Austerlitz op verschillende plekken en luistert naar zijn levensverhaal.
Austerlitz is van de vier boeken het beste herkenbaar als een roman en daarmee ook het meest toegankelijk. Hoewel de raamvertelling over het leven van Austerlitz nog steeds meer een aaneenrijging is van associatieve beschrijvingen van plaatsen en objecten – zoals we van Sebald gewend zijn – en er dus geen duidelijk plot is zoals men van een ‘klassieke’ roman verwacht, vertelt Austerlitz wel degelijk een verhaal. Het geheel wordt gevormd door een zoektocht naar het verleden.
‘[…], trekt de duisternis niet op maar wordt ze dieper bij de gedachte hoe weinig wij kunnen vasthouden, wat er allemaal voortdurend in vergetelheid raakt, met elk uitgedoofd leven, hoe de wereld zich als het ware vanzelf leegmaakt doordat de verhalen die kleven aan de talloze plaatsen en voorwerpen die zelf geen vermogen tot herinnering hebben, nooit door iemand worden gehoord, opgetekend of doorverteld, […].’
Een thema dat de lezers van Sebald niet vreemd in de oren zal klinken. Evenals het andere grote thema dat ook in Austerlitz weer een belangrijke rol speelt: herinneringen. Herinneringen in combinatie met reizen én in combinatie met de kunsten; voornamelijk fotografie en architectuur zijn prominent aanwezig in deze roman.
‘Bij mijn fotografische werk was ik altijd bijzonder geboeid door het moment waarop je op het belichte papier de schaduw van de werkelijkheid als het ware uit het niets tevoorschijn ziet komen, net zoals herinneringen, zei Austerlitz, die immers ook midden in de nacht in ons opduiken en zo snel weer verduisteren voor degene die ze wil vasthouden – vergelijkbaar met een foto die je te lang in de ontwikkelaar laat liggen.’
Net als in zijn andere werken maakt Sebald gebruik van fotomateriaal om zijn verhaal te ondersteunen. Dat geeft ook deze roman de documentaire-achtige sfeer die doet denken aan een non-fictieboek. Austerlitz is wederom een Europees reisverhaal, vol van geschiedenis, deze keer met name de Tweede Wereldoorlog en gevuld met associatieve beschrijvingen die het verhaal van Austerlitz onderbreken en tegelijk levendig maken.
Wie het opnieuw uitgegeven oeuvre van Sebald leest, kan niet anders dan talloze overeenkomsten tussen de verschillende boeken opmerken – zowel qua stijl als qua thematiek. Sebald neemt je mee naar een andere wereld, naar andere plaatsen én tijden. Als lezer verlies je jezelf in de talloze beschrijvingen, van plekken in Europa en daarbuiten, soms aan de hand van foto’s. Een oeuvre dat niet bestaat uit romans, maar uit een geheel eigen genre dat het midden houdt tussen geschiedschrijving, biografie, reisverhaal en fictie.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
