Een belangrijke stem

Lisa Taddeo (1980) brak met haar eerste non-fictiewerk Drie vrouwen meteen door en kwam op nummer één van de New York Times-bestsellerlijst binnen waarna ze wekenlang bestsellerlijsten over de hele wereld domineerde. Essays en korte verhalen van haar hand werden op veel verschillende plekken gepubliceerd. Haar debuutroman Beest verscheen, in vertaling door Janine van der Kooij, bij uitgeverij Nijgh en Van Ditmar.

Hoofdpersonage Joan heeft haar hele leven wrede daden van mannen moeten verdragen. Wanneer een van hen zich vlak voor haar ogen door zijn hoofd schiet, vlucht ze de stad uit, op zoek naar Alice: de enige persoon die ze nodig heeft om af te kunnen rekenen met de verschrikkingen uit haar jeugd. Langzaam ontrafelt Joan de gruwelijke gebeurtenis waar ze als kind getuige van was en die haar leven sindsdien beheerst.

In Drie vrouwen volgde Taddeo acht jaar de sekslevens en verlangens van drie gewone Amerikaanse vrouwen. Een boek dat baanbrekend werd genoemd en waarin de vrouwelijke begeerte centraal staat. In haar debuutroman onderzoekt Taddeo het leven van een vrouw wier leven noodgedwongen door mannen gedomineerd wordt.

‘Ik wilde niet met hem mee, maar ik ging toch. Ik had hetzelfde gedaan met alle andere mannen die ik gekend had. Ik ging met hen mee, voor het geval het slecht zou gaan en ik gered moest worden. Ik bedoel niet: gered door een man. Ik bedoel: gered door geld, door iemand die iets smerigs voor me deed. Het smerige deel bestond eruit dat ik andermans hulp niet kon accepteren zonder mezelf op een of andere sinistere, seksuele manier te onderwerpen.’

Beest is een heftig verhaal vol met (seksueel) geweld, maar de afstandelijke beschrijvingen zorgen ervoor dat het geheel zelden schokkend expliciet wordt. Het gaat hier dan ook zeker niet om een pornografisch boek. Vanwege de afstand tot de gebeurtenissen zou je de stijl van Taddeo als oppervlakkig kunnen omschrijven, maar ook in de fragmenten die vooral over seks en seksuele verhoudingen gaan lijkt de auteur steeds een dieper onderwerp aan de kaak te willen stellen.

‘Wat ik niet verwacht had, was dat haar over mezelf vertellen me zou dwingen om echt naar mezelf te kijken, naar de manier waarop ik snakte naar de liefde van mannen die nooit van me zouden houden. Naar de manier waarop ik vrouwen niet kon verdragen die me nodig hadden. Naar de manier waarop ik sommigen te gronde had gericht terwijl ik anderen toestond mij te gronde te richten.’

Joan heeft een minderwaardigheidscomplex en een verschrikkelijke jeugd, haar ouders komen om het leven als zij nog jong is en ze is erg onzeker. Ze voelt zich geïntimideerd door andere vrouwen en ook door mannen, haar vadercomplex ligt er daarbij erg dik bovenop. Taddeo lijkt met het verhaal van Joan een meer algemene analyse te willen maken van een door mannen gedomineerde samenleving en man-vrouwverhoudingen in de breedste zin van het woord. Op veel plekken blijft het echter psychologie van de koude grond, waardoor Joan als personage aan geloofwaardigheid en vooral aan sympathie verliest en haar verhaal niet doorgetrokken worden in de meer collectieve ervaring van iedere vrouw op deze planeet.

‘En nu was dit meisje hier om wat Vic zijn vrouw had aangedaan, om wat Big Sky mij had aangedaan, om wat mijn vader mijn moeder had aangedaan. Dit patroon moet bij jou eindigen.’

Joan spreekt haar dochter aan in de jij-vorm en vertelt haar haar verhaal om haar te behoeden voor alle slechte mannen in de wereld. Het is een interessante vorm waarin Taddeo haar debuut giet, maar het narratief blijft lastig te volgen. De zijsporen waarin heden en verleden en haar eigen overdenkingen in elkaar overlopen maken een wollig geheel van een op zichzelf indrukwekkend verhaal.

Taddeo is een belangrijke nieuwe stem in het literaire landschap. Hoewel ze soms enigszins doorschiet in haar woede op de mannelijke maatschappij en in de ellende die dat veroorzaakt heeft bij haar verder opvallend onderdanige en inactieve hoofdpersonage, is haar verhaal zeker gedurfd en opent het vele deuren voor andere vormen en thema’s in de literatuur.