Psychologisch inzicht geschetst

Cobi van Baars studeerde moderne Nederlandse letterkunde en studeerde af op de relatie tussen literatuur en beeldende kunst. Zelf is ze naast schrijver van onder andere Schipper & Zn. ook schilder. Haar derde roman Branduren verschijnt in augustus bij uitgeverij Atlas Contact.

In Branduren maken we kennis met Naomi en haar familie, haar vader Gerrit en moeder Barbara, de dove Bient, vader van haar nog ongeboren kind en zijn ouders, Tjitske en Michel. Twee belangrijke momenten vormen hun onderlinge relatie en misschien wel hun eigen verdere leven; een geboorte en een sterfte.

De manier waarop Van Baars schrijft is misschien wel het best te beschrijven als beeldend, schilder en schrijver zijn één in de metaforen en beschrijvingen van de situaties, bijna scènes waaruit Branduren is opgebouwd. Duidelijk en systematisch opgebouwd, de verhaallijn soms iets te gestileerd. De geboorte in het eerste deel, de sterfte in het tweede deel en de duidelijke parallellen daartussen zijn de hoofdthema’s van het verhaal en door op een slimme manier met herhalingen te werken maakt de auteur haar verhaal rond.

‘Alles, werkelijk alles ademt een intens verlangen uit. Verlangen naar de dood. Niet voor de eerste keer vandaag denk ik aan mijn bevalling. Aan dat verlangen. Het verlangen naar leven dat zich qua intensiteit kan meten met dit hunkeren naar de dood.’

Herhalingen komen ook terug in de manier waarop dezelfde gebeurtenis steeds vanuit een ander perspectief in de ruimte wordt verteld. Het geeft de lezer een interessant en zeldzaam inkijkje in de psychologische dynamiek van een kleine groep mensen, een familie tegen wil en dank. Onbegrip, onuitgesproken verwijten, verwachtingen en diep verborgen geheimen liggen ten grondslag aan de acties van de individuele mens en Van Baars laat dat als geen ander zien in haar wisselende perspectieven.

‘Ik probeer een familiewolk te creëren, de vlokken aan elkaar te plakken, maar niemand lacht als de kurk tegen het plafond knalt. Naomi kijkt alsof er een granaat ontploft en drukt de baby diep in haar slappe buik. Gerrit speelt weer voor standbeeld en Tjitske heeft alleen maar aandacht voor Bient.’

Branduren is knap geschreven en het verhaal blijft met beide benen op de grond. De beschrijvingen zijn hier en daar poëtisch of beeldend maar tegelijk zijn de thema’s zo rauw dat zelfs de metaforen de schurende ondertoon niet weten te compenseren. Een boek met meerdere perspectieven, waardoor de lezer niet één personage goed leert kennen, maar kennismaakt met meerdere personages en hun motieven, hun gedachten en problemen.

Een knap afgerond geheel dat in zijn beelden als een film aan de lezer voorbijtrekt. Van Baars schildert met metaforen en heeft weinig woorden nodig om interessante beelden te schetsen, maar de echte verdieping wordt aan de verbeelding van de lezer overgelaten.