Geneugten, mysteries en dilemma’s van het boekenvak

Shaun Bythell is eigenaar van The Bookshop in Wigtown. Dit grootste antiquariaat van Schotland is een van de drijvende krachten achter het Wigtown Book Festival. In 2014 begon Shaun met het bijhouden van een dagboek, waarin hij het reilen en zeilen in de boekhandel uit de doeken doet. Begin 2016 werd dit (dag)boek gepubliceerd en nu is het ook in het Nederlands te lezen.

Liefhebbers van Charing Cross Road 84 (Helene Hanff) en Mijn geliefde boekhandel (Petra Hartlieb) kunnen met Dagboek van een boekverkoper ook zeker hun hart ophalen. Dagelijks doet Bythell (kort) verslag van de stand van zaken in zijn boekwinkel; kastotaal, aantal bestellingen en het aantal bestelde boeken dat daadwerkelijk is gevonden in de chaos van de boekwinkel. Veel feitelijke informatie wordt in korte zinnen verwoord. Er wordt zonder overbodige toevoegingen verslag gedaan en het boek leest daarmee dus niet als een verhaal.

De korte stukjes tekst per dag zijn fijn om te lezen, maar krijgen ook al vrij snel iets repetitiefs, vandaar dat je het boek als lezer niet in één ruk uitleest. Dagboek van een boekverkoper is daarom heel geschikt om in te lezen tussen andere boeken door. Voor veel (tweedehands) boekverkopers zullen de geneugten, mysteries en dilemma’s van het vak bekend in de oren klinken. Klantgrapjes zijn er bijvoorbeeld in overvloed: “‘Hier staat een prijsje op. Dan is het zeker gratis, hè?’ De eerste keer was het al niet grappig, en na veertien jaar is het zweempje humor dat het toch al niet had er helemaal van af.”

Naast het feit dat Bythell elke nieuwe maand in zijn dagboek begint met een korte reflectie op een citaat uit Bookshop Memories van George Orwell (uit 1936), wordt in het gehele boek uiteraard veelvuldig verwezen naar titels en citaten uit de literatuur. Voor wie een beetje thuis is in de Engelse (en Schotse) literatuur zal dat een feest van herkenning zijn. Interessant zijn ook de uitjes die Bythell maakt naar alle uithoeken van Schotland om daar oude partijen boeken op te kopen. Het is als lezer en boekverzamelaar goed om te weten dat het altijd nog veel erger kan.

Naast de literaire kennis is er nog iets wat je als lezer van Dagboek van een boekverkoper kan leren. Het geeft namelijk een fijn inkijkje in het boekenvak in het algemeen in Engeland, waar ze bijvoorbeeld al een tijdje geen ‘vaste boekenprijs’ meer hebben.

“Een van de voordelen van de NBA was dat het financiële rust in de markt bracht, waardoor uitgevers boeken konden uitbrengen die cultureel van grote waarde waren, maar financieel weinig opleverden. Nu de NBA is opgeheven, durven uitgevers dit risico niet meer aan. […] De boekenmarkt wordt nu niet beheerst door de uitgeverijen, maar door de inkopers van Waterstones en Tesco en andere ‘combines’, zoals Orwell ze zou noemen.”

Uitgevers, wetgeving, de rol van Amazon; alle veranderingen in het boekenvak van de afgelopen jaren zien we terug in de winkel van Bythell. “En dat ‘humane vak’ waar Orwell het over heeft: dat was het zeker, maar dankzij Amazon is het nu een en al broodnijd en moordende concurrentie.”

Dagboek van een boekverkoper is dus geen spannend proza, maar zeker een heel interessant boek voor iedereen die werkzaam of geïnteresseerd is in het boekenvak. Voor elke lezer die heel graag wil weten welke grapjes je écht niet meer kunt maken in een boekhandel, of waarom ze er liever hebben dat je je schoenen aanhoudt bij binnenkomst. Daarbovenop krijg je na het lezen direct de neiging om per direct naar Schotland te vertrekken voor een bezoek aan The Bookshop in Wigtown.