Een ambitieus debuut

Overleven, verdwijnen, gezien worden. Het zijn de thema’s die Niña Weijers (1987) in haar debuut De consequenties centraal stelt. De debutante is literatuurwetenschapper van huis uit, publiceerde eerder in De Groene Amsterdammer en is redacteur bij literair tijdschrift De Gids. In 2010 won ze de schrijfwedstrijd Write Now! Haar debuut is ambitieus en getuigt van schrijftalent.

Het hoofdpersonage, Minnie Panis, is een jonge kunstenares. Haar conceptuele kunst wordt hoog gewaardeerd in de kunstwereld en ze besluit een groots project te beginnen. Ze huurt een bekende fotograaf (tevens minnaar) in om haar een tijdlang onopvallend te volgen en vast te leggen. Tijdens deze performance raakt Minnie door een aantal toevalligheden geïnteresseerd in haar eigen verleden. Een zoektocht naar haar eigen zelf, haar verleden en het bestaan in het algemeen volgt.

De consequenties zit stilistisch ingewikkeld in elkaar. Weijers’ achtergrond als literatuurwetenschapper is hierin duidelijk te zien. In het begin is het Minnie zelf waar we als lezer mee meekijken. Het taalgebruik is hier wollig en stroomt over van de metaforen. Een treffend voorbeeld hiervan:

“Misschien om de warmte, die als een deksel over alles heen lag en de zuurstof uit de lucht trok zoals je de smaak uit een waterijsje kon zuigen, de tijd die er zo traag en lusteloos was geworden dat zelfs het gerinkel van de trams beneden in de straat alleen bestond als een zwakke echo van ongeduld dat al lang zijn urgentie had verloren.”

Het ligt er hier en daar wat te dik bovenop, maar halverwege, wanneer we meer vanuit Minnies moeder te horen krijgen, verdwijnen deze constructies. Het verhaal wordt leesbaarder. Wat wel blijft zijn de talloze verwijzingen naar beeldende kunstenaars, filmmakers, theaterstukken en filosofen. Weijers manifesteert zich opnieuw als wetenschapper door zeer zelfbewuste grapjes in haar tekst achter te laten:

“Meewarig had de actrice met haar hoofd geschud (niemand schudt ooit meewarig met zijn hoofd, dacht Minnie, behalve in slechte boeken en soapseries).”

Weijers wisselt dus tussen vertelstijlen, maar haar personage springt evengoed van de hak op de tak met verschillende gedachtes en anekdotes. Verleden en heden dringen zich aan elkaar op. Sommige passages lezen bijna als een college filosofie of kunstgeschiedenis. Het levensverhaal van kunstenaar Bas Jan Ader komt op een gegeven moment voorbij en de uitwerking daarvan is te groots voor de relevantie ervan in het verhaal. De behandeling die Minnie als baby onderging en waarop wordt teruggeblikt door haar moeder is bijna een kort verhaal op zich. Het lijkt alsof Weijers te veel in het verhaal heeft willen stoppen, waardoor het chaotisch wordt, maar het enthousiasme en de ambitie die hieruit spreken is bewonderenswaardig.

Een goed oog voor detail heeft de debutante in elk geval zeker, evenals een goed beeld van de huidige maatschappij. In verschillende passages van haar werk komt een sprekend tijdsbeeld naar voren. Zo schrijft ze in een van de passages die zich afspeelt in 2012:

“Bijna niemand heeft er problemen mee zijn privéleven op internet te gooien, en niemand maakt zich druk om beveiligingscamera’s die inmiddels overal hangen.”

Ook verwijst ze vaak naar gebeurtenissen uit het recente verleden van dat jaar.

De verhaallijn is origineel. De manier waarop Weijers alles aan het einde bij elkaar laat komen en relevant maakt voor het verhaal en de persoon van Minnie is knap gedaan. Hoewel Weijers af en toe uit de bocht dreigt te vliegen door alle mogelijkheden in haar debuut te willen benutten, is dit een boek dat het verdient om gelezen te worden. ‘Less is more’ gaat in dit geval echter zeker op en daarom is het wachten op een tweede roman, waarin Weijers zichzelf kan overtreffen.