Een beeldend taalexperiment
Max Porter debuteerde met de internationale bestseller Verdriet is het ding met veren, een boek dat werd bekroond met de Europese Literatuurprijs en de International Dylan Thomas Prize. Zijn tweede roman Lanny werd genomineerd voor de Booker Prize. De dood van Francis Bacon is het derde boek van Porter en verscheen in vertaling van Saskia van der Lingen bij De Bezige Bij.
Kunstenaar Francis Bacon (1909-1992) ligt op zijn sterfbed, hij reisde tegen het advies van zijn artsen in naar Madrid om zijn laatste, grote liefde nog één keer te zien. In Madrid verbleef hij zes dagen op de intensive care, zonder iemand te zien, behalve zuster Mercedes.
Bacon was een Iers-Britse expressionistische kunstschilder. Zijn portretkunst weerspiegelt niet de buitenkant, maar juist de binnenkant van de persoon. Gezicht en lichaam zijn misvormd om een zo goed mogelijke indruk te geven van iemands psychische en emotionele gesteldheid. Het is die binnenkant die Porter op eenzelfde wijze probeert te vangen in zijn boek.
De hoofdstukken worden neergezet als beschrijvingen van beeldende werken maar Porter gaat verder dan ekphrasis (een kunstige, gedetailleerde beschrijving van een werk van beeldende kunst), hij beschrijft namelijk niet dat wat de kijker ziet in het werk, maar de achterliggende gedachten van de stervende Bacon.
'[…]lange rit, mooie dag, stevige wind, zeelucht, hier, neem een slok bier, een lange opwekkende gulp goud, de kleur van de steen, merkwaardige blik, koud eerst, ijskoud, wat hem doet denken aan zwemmen in de rivier en vlekken in de lakens, schok, schaamte, het spel met de natte sok, een dolkstoot is net zoiets, vlijmende pijn, de kleur blauw, lapis flitst door hem heen, en dan nog eens en nog eens […].'
Het werk van Porter is poëtisch en hangt van taalexperiment en associaties aan elkaar. Een diepe buiging voor het knappe vertaalwerk van Saskia van der Lingen is dan ook zeker op zijn plaats. Porter is een meester in het neerzetten van een sfeer in slechts een paar woorden en de auteur is steeds op zoek naar nieuwe vormen van taal. De korte uiteenzettingen zijn expressionistisch, evenals het beeldende werk van Bacon. Ze zijn experimenteel en proberen een chaotische binnenwereld van een stervende, kwijnende grootsheid te vangen in taal.
De taal van Porter reflecteert de aftakeling, het wegkwijnen. Bacons gedachten hangen tussen het hier en het daar, zijn niet meer helemaal volledig op deze aarde aanwezig en reflecteren een staat tussen leven en dood waarin veel verschillende beelden elkaar in een stream-of-consciousness opvolgen zonder duidelijke samenhang.
De dood van Francis Bacon is geen heel toegankelijk werk, op sommige punten lijkt het experimentele poëzie, sommige fragmenten zijn dan ineens wel weer geschreven als proza en ook samenhangender maar nog steeds vol van associatie. Porter schildert met taal en maakt een geheel eigen kunstvorm die indrukwekkend en ongrijpbaar tegelijk is.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
