Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Surrealistische kunstervaring

Anne Oerlemans 29 januari 2020
De Amerikaanse kunstenares Dorothea Tanning (1910-2012) is vooral bekend van haar surrealistische beeldende werk. Haar schilderijen zijn opgenomen in de collecties van onder andere het Tate Modern in Londen, het Centre Pompidou in Parijs en het Museum of Modern Art in New York. Minder bekend is haar literaire werk. Haar debuutroman De kloof verscheen in 2004 in definitieve vorm, toen Tanning 94 jaar oud was. In 2012 stierf Tanning op 101-jarige leeftijd. In 2019 kreeg haar werk een solotentoonstelling in Tate Modern en werd haar debuutroman wereldwijd opnieuw uitgegeven. De Nederlandse vertaling van de hand van Annelies de Hertogh en Els de Roon Hertoge verscheen bij uitgeverij Orlando.

De kloof speelt zich af in één weekend, een absurd weekend waarin veel gebeurt. Raoul Meridian heeft verschillende gasten uitgenodigd voor het weekend in zijn bizarre landhuis midden in de woestijn. Tijdens hun verblijf vallen de gasten, waaronder Albert en de prachtige Nadine, ten prooi aan hartstochten en obsessies. Het meisje Destina en haar kamenierster Nelly wonen helemaal boven in het grote huis en de onverschrokken Destina leidt haar nieuwe vrienden naar een mysterieus ravijn in de woestijn, waar verlangen en wreedheid samenkomen.

Myserieuze vrouwen en jonge meisjes zijn in de schilderijen van Tanning vaak prominent aanwezig, zo ook in haar debuutroman. Destina, haar naam is niet toevallig gekozen, ze leidt haar gasten naar hun eigen noodlottige lotsbestemming, is een ontembare kracht en een duister personage. Des te duisterder omdat de kinderlijke onschuld haar donkerte verhult. Hekserij is een woord dat amper genoemd wordt, maar Destina en haar grootmoeder roepen deze connotatie zeker op.

Destina is niet het enige extravagante personage in de roman. Meridian is het middelpunt waar de surrealistische beelden en gebeurtenissen omheen bestaan en tegelijk spelen de vrouwen in deze roman een prominentere rol dan het mannelijke hoofdpersonage.

“Hij was een monument van raadselachtige extravagantie in de ogen van velen, onder wie zijn bedienden, die in hem een sinistere belichaming van boze machten zagen, maar daar in het belang van hun salaris hun ogen en geest voor afsloten.”

De roman hangt aan elkaar van suggestieve zinnen en Tanning roept connotatie na connotatie op zonder zelf veel prijs te geven. De gedetailleerde en beeldende schrijfstijl roept eerder een reeks beelden op dan dat er een duidelijk verhaal mee wordt verteld. In dat opzicht doet de leeservaring denken aan de surrealistische schilderijen. Net als in deze schilderijen laat Tanning in haar schrijven veel aan de verbeelding van de lezer over, terwijl ze tegelijk in sommige uitdrukkingen heel precies haar metaforen en beeldspraak kiest om een gevoel op te roepen.

De kloof is een absurde roman die de volle aandacht én vindingrijkheid van de lezer nodig heeft. Een boek dat doet denken aan een kunstwerk en de lezer met een onheilspellend gevoel achterlaat.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anne Oerlemans

Gesponsord

Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?

Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.

Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.

Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.

Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.

Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!

Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.

Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft

In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.

De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.

Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.

Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.

De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?

Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.

Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.

Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu

Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?

Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.

Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur