Lezersrecensie
Surrealistische kunstervaring
De Amerikaanse kunstenares Dorothea Tanning (1910-2012) is vooral bekend van haar surrealistische beeldende werk. Haar schilderijen zijn opgenomen in de collecties van onder andere het Tate Modern in Londen, het Centre Pompidou in Parijs en het Museum of Modern Art in New York. Minder bekend is haar literaire werk. Haar debuutroman De kloof verscheen in 2004 in definitieve vorm, toen Tanning 94 jaar oud was. In 2012 stierf Tanning op 101-jarige leeftijd. In 2019 kreeg haar werk een solotentoonstelling in Tate Modern en werd haar debuutroman wereldwijd opnieuw uitgegeven. De Nederlandse vertaling van de hand van Annelies de Hertogh en Els de Roon Hertoge verscheen bij uitgeverij Orlando.
De kloof speelt zich af in één weekend, een absurd weekend waarin veel gebeurt. Raoul Meridian heeft verschillende gasten uitgenodigd voor het weekend in zijn bizarre landhuis midden in de woestijn. Tijdens hun verblijf vallen de gasten, waaronder Albert en de prachtige Nadine, ten prooi aan hartstochten en obsessies. Het meisje Destina en haar kamenierster Nelly wonen helemaal boven in het grote huis en de onverschrokken Destina leidt haar nieuwe vrienden naar een mysterieus ravijn in de woestijn, waar verlangen en wreedheid samenkomen.
Myserieuze vrouwen en jonge meisjes zijn in de schilderijen van Tanning vaak prominent aanwezig, zo ook in haar debuutroman. Destina, haar naam is niet toevallig gekozen, ze leidt haar gasten naar hun eigen noodlottige lotsbestemming, is een ontembare kracht en een duister personage. Des te duisterder omdat de kinderlijke onschuld haar donkerte verhult. Hekserij is een woord dat amper genoemd wordt, maar Destina en haar grootmoeder roepen deze connotatie zeker op.
Destina is niet het enige extravagante personage in de roman. Meridian is het middelpunt waar de surrealistische beelden en gebeurtenissen omheen bestaan en tegelijk spelen de vrouwen in deze roman een prominentere rol dan het mannelijke hoofdpersonage.
“Hij was een monument van raadselachtige extravagantie in de ogen van velen, onder wie zijn bedienden, die in hem een sinistere belichaming van boze machten zagen, maar daar in het belang van hun salaris hun ogen en geest voor afsloten.”
De roman hangt aan elkaar van suggestieve zinnen en Tanning roept connotatie na connotatie op zonder zelf veel prijs te geven. De gedetailleerde en beeldende schrijfstijl roept eerder een reeks beelden op dan dat er een duidelijk verhaal mee wordt verteld. In dat opzicht doet de leeservaring denken aan de surrealistische schilderijen. Net als in deze schilderijen laat Tanning in haar schrijven veel aan de verbeelding van de lezer over, terwijl ze tegelijk in sommige uitdrukkingen heel precies haar metaforen en beeldspraak kiest om een gevoel op te roepen.
De kloof is een absurde roman die de volle aandacht én vindingrijkheid van de lezer nodig heeft. Een boek dat doet denken aan een kunstwerk en de lezer met een onheilspellend gevoel achterlaat.
De kloof speelt zich af in één weekend, een absurd weekend waarin veel gebeurt. Raoul Meridian heeft verschillende gasten uitgenodigd voor het weekend in zijn bizarre landhuis midden in de woestijn. Tijdens hun verblijf vallen de gasten, waaronder Albert en de prachtige Nadine, ten prooi aan hartstochten en obsessies. Het meisje Destina en haar kamenierster Nelly wonen helemaal boven in het grote huis en de onverschrokken Destina leidt haar nieuwe vrienden naar een mysterieus ravijn in de woestijn, waar verlangen en wreedheid samenkomen.
Myserieuze vrouwen en jonge meisjes zijn in de schilderijen van Tanning vaak prominent aanwezig, zo ook in haar debuutroman. Destina, haar naam is niet toevallig gekozen, ze leidt haar gasten naar hun eigen noodlottige lotsbestemming, is een ontembare kracht en een duister personage. Des te duisterder omdat de kinderlijke onschuld haar donkerte verhult. Hekserij is een woord dat amper genoemd wordt, maar Destina en haar grootmoeder roepen deze connotatie zeker op.
Destina is niet het enige extravagante personage in de roman. Meridian is het middelpunt waar de surrealistische beelden en gebeurtenissen omheen bestaan en tegelijk spelen de vrouwen in deze roman een prominentere rol dan het mannelijke hoofdpersonage.
“Hij was een monument van raadselachtige extravagantie in de ogen van velen, onder wie zijn bedienden, die in hem een sinistere belichaming van boze machten zagen, maar daar in het belang van hun salaris hun ogen en geest voor afsloten.”
De roman hangt aan elkaar van suggestieve zinnen en Tanning roept connotatie na connotatie op zonder zelf veel prijs te geven. De gedetailleerde en beeldende schrijfstijl roept eerder een reeks beelden op dan dat er een duidelijk verhaal mee wordt verteld. In dat opzicht doet de leeservaring denken aan de surrealistische schilderijen. Net als in deze schilderijen laat Tanning in haar schrijven veel aan de verbeelding van de lezer over, terwijl ze tegelijk in sommige uitdrukkingen heel precies haar metaforen en beeldspraak kiest om een gevoel op te roepen.
De kloof is een absurde roman die de volle aandacht én vindingrijkheid van de lezer nodig heeft. Een boek dat doet denken aan een kunstwerk en de lezer met een onheilspellend gevoel achterlaat.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Het intrigerende verhaal achter de moordenaar van Willem van Oranje. Vol spanning en gruwelijke plottwists!
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
