Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Surrealistische kunstervaring

Anne Oerlemans 29 januari 2020
De Amerikaanse kunstenares Dorothea Tanning (1910-2012) is vooral bekend van haar surrealistische beeldende werk. Haar schilderijen zijn opgenomen in de collecties van onder andere het Tate Modern in Londen, het Centre Pompidou in Parijs en het Museum of Modern Art in New York. Minder bekend is haar literaire werk. Haar debuutroman De kloof verscheen in 2004 in definitieve vorm, toen Tanning 94 jaar oud was. In 2012 stierf Tanning op 101-jarige leeftijd. In 2019 kreeg haar werk een solotentoonstelling in Tate Modern en werd haar debuutroman wereldwijd opnieuw uitgegeven. De Nederlandse vertaling van de hand van Annelies de Hertogh en Els de Roon Hertoge verscheen bij uitgeverij Orlando.

De kloof speelt zich af in één weekend, een absurd weekend waarin veel gebeurt. Raoul Meridian heeft verschillende gasten uitgenodigd voor het weekend in zijn bizarre landhuis midden in de woestijn. Tijdens hun verblijf vallen de gasten, waaronder Albert en de prachtige Nadine, ten prooi aan hartstochten en obsessies. Het meisje Destina en haar kamenierster Nelly wonen helemaal boven in het grote huis en de onverschrokken Destina leidt haar nieuwe vrienden naar een mysterieus ravijn in de woestijn, waar verlangen en wreedheid samenkomen.

Myserieuze vrouwen en jonge meisjes zijn in de schilderijen van Tanning vaak prominent aanwezig, zo ook in haar debuutroman. Destina, haar naam is niet toevallig gekozen, ze leidt haar gasten naar hun eigen noodlottige lotsbestemming, is een ontembare kracht en een duister personage. Des te duisterder omdat de kinderlijke onschuld haar donkerte verhult. Hekserij is een woord dat amper genoemd wordt, maar Destina en haar grootmoeder roepen deze connotatie zeker op.

Destina is niet het enige extravagante personage in de roman. Meridian is het middelpunt waar de surrealistische beelden en gebeurtenissen omheen bestaan en tegelijk spelen de vrouwen in deze roman een prominentere rol dan het mannelijke hoofdpersonage.

“Hij was een monument van raadselachtige extravagantie in de ogen van velen, onder wie zijn bedienden, die in hem een sinistere belichaming van boze machten zagen, maar daar in het belang van hun salaris hun ogen en geest voor afsloten.”

De roman hangt aan elkaar van suggestieve zinnen en Tanning roept connotatie na connotatie op zonder zelf veel prijs te geven. De gedetailleerde en beeldende schrijfstijl roept eerder een reeks beelden op dan dat er een duidelijk verhaal mee wordt verteld. In dat opzicht doet de leeservaring denken aan de surrealistische schilderijen. Net als in deze schilderijen laat Tanning in haar schrijven veel aan de verbeelding van de lezer over, terwijl ze tegelijk in sommige uitdrukkingen heel precies haar metaforen en beeldspraak kiest om een gevoel op te roepen.

De kloof is een absurde roman die de volle aandacht én vindingrijkheid van de lezer nodig heeft. Een boek dat doet denken aan een kunstwerk en de lezer met een onheilspellend gevoel achterlaat.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anne Oerlemans

Gesponsord

Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!