Een geslaagde samensmelting van feit en fictie

Chris Houtman was na een carrière in het Amsterdamse theater De Engelenbak jarenlang werkzaam bij IDTV als eindredacteur en scenarioschrijver. Daarnaast schreef en regisseerde hij verschillende theaterproducties op locatie en was hij betrokken bij historische festivals. Sinds 2016 legt hij zich volledig toe op zijn schrijverschap, in 2020 verscheen het tweede deel uit de historische Veleda-reeks bij Xander uitgevers: De Veleda-vloek.

De inmiddels drieëntwintigjarige Friese priesteres Elfleda keert terug naar Rome om namens de Germaanse zieneres Veleda vrijheid voor alle noordelijke stammen te realiseren. Terwijl keizer Nero een langdurige reis door Griekenland maakt, wordt generaal Vespasianus naar Judea gestuurd om de Joodse opstand neer te slaan. Elfleda moet haar landgenoten en de van elkaar vervreemde stammen samenbrengen om de opstand tegen Nero tot een succes te maken.

'Verdeel en heers' is de ondertitel van De Veleda-vloek, een principe waar de Romeinen om bekend stonden en dat in dit tweede deel van de trilogie een grote rol speelt. Ondanks de vele persoons- en plaatsnamen, het reizen en de veldslagen slaagt Houtman erin een coherent verhaal te schrijven waarin de lezer duidelijk wordt gemaakt hoeveel verschillende factoren van belang zijn geweest in de opstand tegen Nero en de daaropvolgende politieke strijd.

De factor tijd is meer dan aanwezig: troepen zijn afhankelijk van ijlbodes en boodschappen over land en zee, waardoor informatieverstrekking een uiterst langzame aangelegenheid is. Soms doet het verhaal dan ook langdradig aan, maar Houtman doet recht aan de historie en weet het geheel tegelijk spannend en interessant te houden door de beeldende beschrijvingen en de nodige details. Hierdoor ziet de lezer de verschillende gebeurtenissen steeds voor het geestesoog verschijnen.

‘Daar stond Elfleda, die optrad als hogepriesteres, te wachten. Ze droeg een tooi gemaakt van de schedel van een beer, versierd met veren, gekleurde linten en bont. Verder was ze gekleed in een hagelwit gewaad met een brede riem van hertenleer met een lus waaraan een bronzen offermes hing.’

De snelle afwisseling van perspectieven, plaatsen en tijd houden de vaart er – voor zover mogelijk – in en het feit dat de tekstblokken met historische feiten en achtergrondinformatie in dit tweede deel niet door het verhaal verweven zijn, maar allemaal achter in het boek geplaatst werden, helpt de lezer om zonder onderbrekingen op te gaan in het ingewikkelde politieke en militaire verhaal.

‘In tegenstelling tot twee jaar geleden, toen de oude Veleda nog leefde, werd Samhain ditmaal op bescheiden schaal gevierd. Tijdens dit traditionele, van oudsher Keltische feest gedacht men de sluimerdood in de natuur tijdens de herfst en de winter, gevolgd door de wederopstanding van het leven in het voorjaar.’

Nog steeds maakt Houtman gebruik van voetnoten om gebruikte Latijnse begrippen of plaatsnamen te duiden, maar over het algemeen is de verweving van feit en fictie in dit tweede deel veel subtieler dan in de Veleda-voorspelling. De weetjes zijn verwerkt in de tekst zonder dat deze te uitleggerig aanvoelt of daardoor aan snelheid inboet. Vaak heeft Houtman aan een korte bijzin genoeg om de omgeving of de gebeurtenissen te duiden.

Opvallend is vooral de grote rol die in dit historische werk voor vrouwen is weggelegd. De priesteressen en de vrijgevochten minnares van Vespasianus spelen wederom een grote rol in het verloop van de geschiedenis. De mannelijke personages zijn authentieke historische personages, bekend uit het werk van klassieke schrijvers. Qua chronologie en gebeurtenissen blijft de auteur dicht bij de werkelijkheid en tegelijkertijd geeft hij zijn fictieve vrouwelijke personages in dit werk een ongekend grote invloed.

Het maakt dat feit en fictie wat minder goed te scheiden zijn in dit tweede deel van de 'Veleda'-trilogie, maar dat maakt het verhaal als roman juist beter geslaagd dan de ietwat kunstmatige samensmelting in De Veleda-voorspelling. De cliffhanger aan het eind maakt nieuwsgierig naar de afloop van het verhaal van Elfleda en haar stamgenoten.