Een creatief proces over niets

Kate Zambreno is auteur van meerdere geprezen boeken. Drang is haar zevende, maar de eerste die naar het Nederlands vertaald werd. Haar werk verscheen eveneens in The Paris Review en The Virginia Quarterly Review. Zelf doceert Zambreno aan Columbia University en ontving zij een Guggenheim Fellowship. De Nederlandse versie van Drang verscheen in vertaling van Nicolette Hoekmeijer bij Koppernik.

De hoofdpersoon in Drang probeert een roman te schrijven, getiteld 'Drang'. De roman had allang ingeleverd moeten zijn bij de uitgeverij, maar ondertussen raakt ze langzaam in de ban van het werk van Rilke, Dürer en andere schrijvers en kunstenaars. Ze legt haar gedachten vast in een geel notitieboekje en fotografeert zwerfhonden en -katten uit de buurt, maar de roman die op het randje van haar brein lijkt te liggen komt er maar niet.

'Misschien komt het doordat sommige mensen het schrijven zelf als iets verhevens lijken te beschouwen, als zou het om een hoger bewustzijn gaan. Of dat het allemaal zo precair is. Of erger nog, het idee dat schrijven een vorm van therapie is.'

Drang is een roman over schrijven, het creatieve proces of wellicht wel de creatieve obsessie en artistieke ambitie. Door te verwijzen naar grote kunstenaars en schrijvers uit het verleden zoals Roland Barthes en Susan Sontag, de filosofie, arthousefilms en met name naar Rilke, lijkt de verteller zich af te vragen of haar roman ooit de moeite waard zal zijn, of de literatuur het medium is om de creatieve drang te uiten. De persoonlijke en artistieke crisis liggen vanaf het eerste moment op de loer.

'Er hangt een portretfoto van Rilke, gezeten aan zijn tafel, in 1908, met een peinzende blik in de verte turend. Waarschijnlijk werkt hij dan niet aan zijn roman, die enkel en alleen bestaat uit losse fragmenten, hoofdzakelijk brieven en notitieboeken.'

Ook Rilke worstelde met het schrijven van zijn enige roman, het verhaal over zijn artistieke crisis vormt de lijm die de fragmenten van de verteller bijeen houdt. Fragmenten die gaan over haar hond, buurtgenoten, alledaagse handelingen en de zwangerschap die zich op twee derde van het boek ineens opdringt aan het personage. Zambreno maakt gebruik van autobiografische elementen, maar uiteindelijk wordt het geheel een memoir over niets, een verzameling bijna banale notities.

En toch is de roman zeer de moeite waard om te lezen, de fragmentarische opbouw laat veel ruimte voor eigen invulling en nadenken. De metafoor die Zambreno tegen het eind van de roman lijkt te trekken tussen zwangerschap en de creatie van haar roman zijn niet altijd even interessant of overtuigend, maar het geheel geeft een bijzonder inkijkje in het leven en het creatieve proces van een auteur die tegelijk buitengewoon creatief en een doodgewone vrouw is.