Het leven van hen die na bestaan

Op 17 juli 2014 stortte een Boeing 777 van Malaysia Airlines met het vluchtnummer MH17 neer in Oost-Oekraïne, met aan boord 298 mensen. Geen van hen overleefde de ramp. De vliegtuigramp was voor Nederland een nationaal drama, maar zoals dat gaat met alle soorten grote gebeurtenissen verdwijnt deze voor de gemiddelde Nederlander ook weer snel naar de achtergrond van zijn of haar dagelijkse leven. Voor de directe nabestaanden, zoals freelancejournalist Remco de Ridder (1983), die bij de ramp vier familieleden verloor, is dat echter een heel ander verhaal. 

De Ridder vertelt dat ‘andere’ verhaal in zijn roman Een sky full of gedoofde lichtjes. Ruben is op vakantie in Spanje wanneer hij hoort over het neerstorten van vlucht MH17, het vliegtuig waar zijn halfzus en haar gezin aan boord waren. Rubens leven bestaat vanaf dat moment uit een achtbaan van emoties; woede, verdriet en vooral ongeloof nemen zijn wereld over.

“De staat van shock is niet van toepassing op onze omgeving. De tijd tikt kennelijk door, want het wordt langzaam donker. We zouden wat gaan eten. Het is niet zo dat we nu trek hebben, maar ergens eten geeft iets te doen. Het betekent beweging en beweging is een bevestiging van leven. Zolang we bewegen is er vooruitgang en dat betekent dat we niet uit elkaar zijn gevallen, dat we aan de zwaartekracht van het zwarte gat zijn ontsnapt. Eten is bovendien iets wat andere mensen ook doen. Het is ons lijntje met het normale.”

De schrijfstijl van De Ridder is even wennen. Het taalgebruik en de zinsopbouw lijken op het eerste gezicht pretentieus. Een verhaal als dit heeft al die opsmuk niet nodig, maar deze manier van opschrijven zorgt ook voor de nodige afstand. De zorgvuldig geconstrueerde metaforen vormen een analytische beschouwing, die soms cynisch en soms kritisch is, maar nooit sentimenteel.

De keuze om geen chronologische volgorde in het verhaal aan -proberen- te brengen is een logische en goede geweest. Het past bij het gevoel van ongeloof en chaos dat in het leven van Ruben heerst na de ramp. De fragmentarische, korte hoofdstukken over afwisselend de vakantie van Ruben die voorafging aan het alles veranderende telefoontje, zijn angststoornis en bezoeken aan de psycholoog én de verschillende diensten die voor zijn familie en die van alle nabestaanden georganiseerd werden, zijn sterk en maken dat het boek makkelijker leesbaar. 

“De onverbiddelijke abruptheid van de collisie heeft hun bestaan uitgewist en nabestaanden met de onmogelijke taak opgezadeld het incident te verwerken, want om iets te kunnen verwerken moet je je het in de eerste plaats kunnen voorstellen. Lukt dat niet, dan is er geen houvast, geen beeld of startpunt.”

Het verhaal over de ramp wordt dus afgewisseld met het leven van hoofdpersonage Ruben. Voor veel mensen die naasten hebben verloren bij een (nationale) ramp zullen de analyses en anekdotes van De Ridder bekend voorkomen, evenals de twijfels die over al deze aandacht en het gemaakte medeleven van anderen de kop op steken. Een sky full of gedoofde lichtjes is geen literair meesterwerk, maar geeft wel een interessant en bovendien echt inkijkje in het leven van hen die ná bestaan.