Indrukwekkend zonder spektakel

De debuutroman van Alexis Schaitkin, Saint X werd lovend ontvangen en in 2023 werd het verhaal omgewerkt tot een dramaserie. Schaitkin behaalde een master in fictie aan de universiteit van Virginia en haar korte verhalen verschenen onder andere eerder in The New York Times. Haar nieuwe roman Ergens anders werd vertaald door Erik de Vries en verscheen bij uitgeverij Signatuur.

Vera groeit op in een klein, geïsoleerd stadje in de bergen, waar de wolken de huizen binnendringen en het altijd vochtig is. De afgelegen gemeenschap is zeer beschermend en houdt meedogenloos vast aan de bestaande tradities. Eens in de zoveel tijd verdwijnt er een moeder, opgeslokt door de wolken en er lijkt geen logica in deze verdwijningen te ontdekken. Wanneer Vera zelf moeder wordt, begint het speculeren over wie de volgende zal zijn en waarom. En wat als je er zelf voor kiest om te verdwijnen?

'We woonden hoog boven de rest van de wereld. Ons dorp lag in een nauwe spleet omringd door bergen, bergen die waren begroeid met een ondoordringbaar bos. Een koude, vochtige plek: varens die tussen de rotsen groeiden, mos op de daken, spinnenwebben aan de dakranden, hun draden vol druppels. Elke dag rond zonsondergang verschenen de wolken, die zich samenpakten en aangroeiden tot hun prachtige, sinistere wit zich als een deken over ons heen had gedrapeerd.'

Het is knap hoe de auteur in een paar pagina’s treffend de sfeer van het verstikkende en tegelijk prachtige dorp waarin Vera opgroeit kan neerzetten. In korte zinnen maar met veel detail wekt Schaitkin een wereld tot leven die zich in de lezer nestelt. Voor een spannend of spectaculair verhaal ben je bij Ergens anders niet aan het goede adres, maar juist het kabbelende karakter van de roman maakt dat hij zo intens binnenkomt en de lezer aan het denken zet.

'Het was onmogelijk te voorspellen wat het moederschap zou losmaken in een moeder, wat ze over zichzelf te weten zou komen, tot waar het haar zou brengen.'

Ergens anders is een roman over moederschap, maar daarmee doe je het diepgaande verhaal van Schaitkin geen recht. Door de setting zo wereldvreemd te maken, komt de auteur wellicht wel dichter bij de kern dan ooit. Het verhaal stelt vragen over het offer dat vrouwen brengen wanneer ze moeder worden, in een gemeenschap waarin het onmogelijk lijkt te zijn jezelf als vrouw te kennen of te ontdekken zonder een kind te krijgen. Tegelijk is het een verhaal over buitenstaanders in kleine gemeenschappen, hoe groepen mensen zich tot elkaar verhouden en hoe de kleinste vormen van afwijking hier invloed op heeft.

Hoe langer je nadenkt over de vernuftige manier waarop Schaitkin haar verhaal opbouwt en de existentialistische vragen die er verborgen zitten onder de ogenschijnlijk eenvoudige oppervlakte, hoe meer waardering je moet krijgen voor dit indrukwekkende boek, dat zonder spektakel toch beklijft.