Kunstmatige intelligentie sinds 1818
Jeanette Winterson (1959) schreef zeventien boeken, waarvan een van de bekendste Sinaasappels zijn niet de enige vruchten is. Haar werk werd met verschillende prijzen bekroond, waaronder de Whitbread Award voor beste debuutroman en de Stonewall Award. In oktober 2015 verscheen Het gat in de tijd, een hervertelling van Shakespeares A Winter’s Tale. Haar in 2016 verschenen bundel Kerstdagen werd door het boekenpanel van De Wereld Draait Door tot Boek van de Maand gekroond en in de zomer van 2019 verscheen haar nieuwste boek, vertaald door Arthur Wevers, bij Atlas Contact. Frankusstein is een modern verhaal geïnspireerd door een wereldwijde klassieker.
Frankusstein vertelt twee verhalen, het verhaal van Ry en Victor Stein, waarin Ry verliefd wordt op de met ledematen en breinen experimenterende Victor, wellicht tegen beter weten in. Dit verhaal wordt afgewisseld met het verhaal van Mary Shelley, auteur van Frankenstein, die in een hut samen met haar echtgenoot Shelley, Lord Byron en zijn niet al te intelligente minnares Claire het wereldberoemde verhaal schrijft. Mary denkt na over haar verhaal en het wezen en de nieuwe werkelijkheid die ze schept en wordt er steeds meer door overgenomen.
Op een interessante manier schept Winterson parallellen tussen de twee verschillende verhaallijnen, namelijk door de namen van haar personages over en weer te laten verwijzen. Het hoofdpersonage Ry (afkorting van Mary) is een transgender. De geleerde die lichaamsdelen verzamelt en het gezicht van AI is, heet Victor Stein en een van de testmodellen voor seksrobots heet Claire. Ry is dokter, maar Victor Stein is degene die, net als Victor Frankenstein, experimenteert met het opnieuw tot leven wekken van ledematen en in zijn geval meer specifiek, menselijke breinen.
“Tech. AI, kunstmatige intelligentie. Frankenstein laat zien hoe we leven zouden kunnen scheppen – de eerste niet-menselijke intelligentie.”
Frankusstein is geen letterlijke hervertelling van Frankenstein, maar neemt veel citaten uit het werk van Shelley over en Winterson voert Shelley, haar verhaal en haar denk-/schrijfproces ook op in haar roman. Centraal staat echter kunstmatige intelligentie, in de fragmenten die zich in het nu afspelen.
“U bent het menselijke gezicht van de kunstmatige intelligentie, maar in werkelijkheid wordt de wedloop voor het creëren van wat u werkelijke kunstmatige intelligentie noemt geleid door witte jongens met een autismespectrumstoornis, een geringe emotionele intelligentie en de sociale vaardigheden van een corpsbal. Hoe kan hun heerlijke nieuwe wereld nu genderneutraal zijn – of überhaupt neutraal?”
Winterson roept vooral veel vragen op over het onderwerp, een onderwerp dat de laatste tijd erg populair is binnen de roman, denk bijvoorbeeld aan Machines zoals ik van Ian McEwan of QualityLand van Marc-Uwe Kling. AI wordt geproduceerd om ons te dienen, totdat het zijn maker overstijgt en zelf een betere versie van zichzelf of zelfs de mensheid wordt. Ook mogelijkheden en toepassingen in de toekomst worden aan de kaak gesteld. Bijvoorbeeld het bewaren en preserveren van de hersenen nadat iemand overleden is en de wenselijkheid daarvan. En wat is het onderscheid tussen lichaam en ziel, wat maakt de mens? Kunnen niet-biologische levensvormen dichter bij de liefde komen dan wij, omdat ze zich niet baseren op vermenigvuldiging, economische noodzaak, schaarste, sekse of angst?
De auteur laat zien niet vies te zijn van enig engagement of enige maatschappijkritiek, zo zijn er in Wintersons verhaal verschillende sneren te vinden naar Donald Trump, Brexit, #metoo en het geloof (evenals veel citaten uit de Bijbel). Het verhaal in het ‘nu’ wordt niet gesitueerd in de tijd maar draagt wel degelijk de ‘erfenis’ van de afgelopen jaren in zich, waardoor het maatschappelijk interessant wordt.
Verder is de roman vooral heel fragmentarisch. Hoofdstukken bestaan uit korte alinea’s en worden onderbroken door leuzen en uitspraken van anderen. Hierdoor zijn het vooral veel losse gedachten die op de lezer afgevuurd worden, maar samen vormen ze toch twee verhaallijnen die elkaar mooi aanvullen en de lezer heel veel stof tot nadenken geven, zowel binnen als buiten de werkelijkheid van de roman.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
