De potentiële vrouwelijke stem
Jente Posthuma is literatuurwetenschapper en debuteerde in 2016 met Mensen zonder uitstraling. Haar debuut werd genomineerd voor verschillende literaire prijzen en korte verhalen van haar hand verschenen in verschillende literaire tijdschriften. Haar tweede roman Waar ik liever niet aan denk verscheen in meerdere talen. Bij uitgeverij Pluim verscheen recent een nieuwe bundel van haar hand, Heks! Heks! Heks!.
'Posthuma gaat verder dan een hertaling van de verhalen van Cohen, maar durft de stap naar een radicale hervertelling niet te maken.' – recensent Anne
De bundel bestaat uit drie korte verhalen die gebaseerd zijn op Overijselsche Sagen van Josef Cohen uit 1914. In de vierde tekst in de bundel, het essay 'Trut', licht Posthuma toe dat ze de verhalen voor het eerst las toen een Twentse boekhandelaar haar vroeg ze te hertalen. Uiteindelijk ontstond deze bundel uit dit project. De verhalen gaan over vrouwen die door hun omgeving als heks bestempeld worden, omdat ze zelfstandig zijn of gewoonweg onbegrepen.
De hertaling of hervertelling van sprookjes, legenden, sagen en mythen, met name vanuit het vrouwelijke perspectief, is populair. Wat dat betreft past Heks! Heks! Heks! helemaal in de trend. Denk bijvoorbeeld aan Circe van Madeline Miller of De blik van Medusa van Natalie Haynes. Opvallend aan de vertellingen van Posthuma is dat ze weinig inzicht geven in de belevingswereld van de vrouwelijke personages.
'Hij liet zijn tranen lopen, vanaf zijn paard neerkijkend op Marie, die naast hem voortstrompelde. Uit haar neus kwam een stroom bloed die langs haar mond en kin op haar jurk droop zoals zijn tranen druppelden op de rug van zijn paard en hij voelde hoe het lot hen aan elkaar verbonden had, zo sterk dat het touw in zijn hand niet meer nodig was'
Posthuma maakt de vrouwen in de verhalen menselijker dan ze waarschijnlijk in de oorspronkelijke versie uit 1914 waren, maar ze lijken nog steeds even passief. De gebeurtenissen overkomen hen en de auteur vult hun eigen belevingswereld niet in. Posthuma gaat verder dan een hertaling van de verhalen van Cohen, maar durft de stap naar een radicale hervertelling niet te maken.
Zo merkt Posthuma in haar essay op dat in het verhaal van Old Minneke, het machtigste witte wief uit de veertiende eeuw, onverteld blijft wat er zich precies afspeelt in haar kuil. Een kuil waar volgens het verhaal 's nachts jonge mannen in verdwenen en waar deze 's ochtends met armen vol goud weer uitklauterden. In haar eigen versie, 'Boe', blijft dit eveneens een raadsel. Inzicht in de gedachten en gevoelens van 'heks' Letitia in het verhaal 'Een sentimentele man' ontbreken evenzeer.
Posthuma kan prachtig schrijven. In haar beide eerdere romans werkt haar stijl zonder opsmuk – in korte, heldere en simpele stukken tekst – heel erg goed. Maar waar ze in die romans met haar stijl de kern weet te raken, voldoet deze manier van schrijven in dit geval niet. Ook de combinatie van verhalen en essay is geen gunstige; ze vullen elkaar niet voldoende aan.
Het uitgangspunt van deze bundel is meer dan prachtig en heel interessant, zeker in het licht van de hernieuwde maatschappelijke en literaire interesse voor de vrouwelijke stem en onderbelichte en verdwenen verhalen en perspectieven. De uitvoering in Heks! Heks! Heks! maakt echter dat de lezer toch onbevredigd achterblijft.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Het intrigerende verhaal achter de moordenaar van Willem van Oranje. Vol spanning en gruwelijke plottwists!
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
