Een nostalgisch weerzien met dank aan de vleermuizen
Marieke Lucas Rijneveld brak internationaal door met De avond is ongemak na het winnen van de International Booker Prize 2020. Eerder werd het prozadebuut bekroond met de ANV Debutantenprijs. Ook voor zijn dichtbundels en de tweede roman Mijn lieve gunsteling ontving Rijneveld diverse prijzen. Rijneveld groeide op in een gereformeerd boerengezin in Noord-Brabant en werkt naast zijn bestaan als schrijver op een melkveebedrijf.
Het warmtefort is het Boekenweekessay dat ter gelegenheid van de Boekenweek 2022 verschijnt. Het thema van de Boekenweek is 'Eerste liefde'. Rijneveld laat zien dat er in een leven, hoe jong ook, veel eerste liefdes bestaan. Hij bezoekt basisschool De Regenboog in Nieuwendijk om afscheid te nemen van het leegstaande pand, dat niet gesloopt kan worden omdat er zich een kolonie vleermuizen heeft gevestigd.
Stichting CPNB schrijft over het thema: 'Een eerste liefde overspoelt je met gevoelens en verlangens die je eerder nog niet kende. Een nieuwe wereld vol behoeften, driften en onzekerheden openbaart zich.' Rijneveld laat in Het warmtefort op prachtige wijze zien hoe waar dit is en dat dit niet alleen voor de liefde voor anderen geldt.
'Het moet het begin zijn geweest van mijn liefde voor literatuur. Er gingen werelden open waarin ik liever vertoefde dan in de ware wereld. Ik leerde hier hoe je kunt wonen in taal, kunt wonen in een verhaal.'
De basisschool is waar de liefde voor lezen, voor verhalen en de fantasie voor het eerst ontdekt wordt. Van Woeste Willem tot Bert en Ernie en ook vooral Matilda van Roald Dahl. Rijneveld gebruikt het verhaal van Dahl als wegwijzer door zijn herinneringen aan de eigen schooltijd en zijn ontwikkeling als mens.
'[…], de echte magie zit in het autonoom durven zijn, in het opkomen voor jezelf, in het tegen de stroom in durven zwemmen en je niet langer meer een drenkeling voelen.'
Een ontwikkeling die zonder de liefde voor de juf niet had kunnen plaatsvinden. In Het warmtefort steekt er namelijk één eerste liefde ver boven alle anderen uit: de liefde voor de juffen (en meesters). Zij maken dat kinderen zich geliefd, maar vooral ook gezien voelen. Alles is Rijneveld bereid te doen voor de glimlach van de juf en zij is dan ook de enige die hem lijkt te begrijpen. De juf op school wordt een tweede moeder en de herinneringen aan de schooltijd zijn vol nostalgie.
'De juf vulde op wat ik zo miste: iemand die me de wereld toonde, die me bij de hand nam en die het niet erg vond dat ik anders was dan andere kinderen.'
De parallellen met het verhaal over Matilda en Juffrouw Engel (en de kwaadaardige juffrouw Bulstronk) maken het essay van Rijneveld dubbel nostalgisch. Niet alleen doet het terugdenken aan de eigen basisschooltijd, de eigen juffen en meesters, maar ook aan de ontdekking van verhalen en de wondere wereld van Roald Dahl.
De ode aan de eerste liefde, de ode aan de juf – wie eerder iets van Rijneveld las zal de zorgvuldig gekozen taal herkennen en waarderen, maar de stijl die in dit essay gehanteerd wordt is wel degelijk anders dan die van de dichter en prozaïst Rijneveld. De herinneringen aan deze eerste liefde hebben geen ingewikkeld spel met taal nodig om de lezer met een glimlach achter te laten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
