Historische vrouwelijke macht

Lauren Groff werd in 2017 verkozen door Granta tot een van de beste jonge Amerikaanse schrijvers. Ze schreef drie New York Times-bestsellers en haar verhalen werden bekroond met de Pushcart Prize en de PEN/O. Henry Award. Haar nieuwste roman Matrix verscheen bij De Bezige Bij en werd vertaald naar het Nederlands door Lucie Schaap.

De zeventienjarige Marie de France wordt weggestuurd van het hof van Eleonora van Aquitanië omdat ze te grof is voor het huwelijkse of hoofse leven. Ze reist naar Angleterre, waar ze wordt aangesteld als priores van een vervallen abdij. Al snel berust Marie in haar lot en bouwt ze met een onvoorwaardelijke toewijding aan haar zusters en met behulp van verschillende goddelijke visioenen een welvarende en machtige abdij.

'Marie denkt aan de verzameling tanden en gebeenten van heiligen, de fragmenten van het Ware Kruis. Alleen al in Angleterre zijn er zoveel fragmenten van het Ware Kruis dat ergens op de hei een compleet Golgotha van Ware Kruizen opgericht zou kunnen worden.'

Het verhaal over Marie heeft een flinke aanloop nodig, haar Middeleeuwse leven weet niet meteen de aandacht van de lezer vast te houden. De schrijfstijl van Groff is prachtig gedetailleerd en de uitgebreide beschrijvingen van het Kloosterlijke leven geven een mooi tijdsbeeld. Een tijdsbeeld dat vooral realistisch is, ondanks de idealen waarin de nonnen geloven. Maar Matrix wordt pas echt een interessante roman wanneer Marie ongeveer halverwege tot Abdis wordt gekozen.

De wereldse en grove Marie verwerft al snel een ongeëvenaarde status, de abdij vergaart veel rijkdom onder haar bewind en de grootse projecten die Marie bouwt zijn het resultaat van goddelijke visioenen, visioenen die door anderen vooral als ketterij gezien zouden worden en die daarom door Marie op slimme wijze uitgelegd worden in haar eigen voordeel. Er wordt al snel een ondoordringbaar labyrint gebouwd om de abdij te beschermen tegen de buitenwereld.

'Haar labyrint wordt beschouwd als een daad van agressie. Vrouwen die zichzelf aan beschikbaarheid onttrekken gaan in tegen alle wetten van onderwerping. Dat wakkert de woede van Maries vijanden aan.'

Met macht komen onvermijdelijk ook de vijanden, de uitvindingen van Marie en haar zusters zorgen ervoor dat de abdij steeds zelfvoorzienender wordt en langzaam neemt Marie taken als het afnemen van de biecht en het voordragen van de mis als Abdis op zich, taken die niet geschikt zijn voor de onderworpen vrouw.

'En rondom de abdij zullen vrouwen elkaar verhalen doorgeven, […], en de verhalen zullen naar het noorden en zuiden over dit eiland reizen en ze zullen uitgroeien tot legendes en de legendes zullen dienstdoen als afschrikwekkende vertellingen en haar nonnen zullen dubbel zo veilig zijn door de kracht van het verhaal.'

Het verhaal van Marie is er een van sterke vrouwen. Groff laat zien dat lesbische liefde ook in de Middeleeuwen, binnen en buiten de muren van het klooster, bestond en schetst daarmee een bijna modern beeld van het leven van de zusters als slimme, vaardige en interessante personages. De kracht van verhalen en het geloof staat centraal en daarmee is Matrix een bijzonder interessante historische roman waarin de auteur met de kennis en ogen van nu een nieuw verhaal schept rondom Marie en haar zusters.