Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Akelig en indringend proza

Anne Oerlemans 05 november 2020

Marieke Lucas Rijneveld (1991) debuteerde in 2015 met de dichtbundel Kalfsvlies, waarmee ze meteen de C. Buddingh’ Prijs voor het beste poëziedebuut in de wacht sleepte. Door de Volkskrant werd Rijneveld uitgeroepen tot literair talent van het jaar en gedichten en verhalen verschenen in onder andere Hollands Maandblad en De Revisor. Het prozadebuut De avond is ongemak leverde haar in 2020 de International Booker Prize op, als eerste Nederlandse winnaar van deze prijs. Deze tweede roman, Mijn lieve gunsteling, verscheen wederom bij Atlas Contact.

Een negenenveertigjarige veearts is verliefd op de veertienjarige dochter van een van de boeren voor wie hij werkt. Hij vertelt zijn verhaal over hun samenzijn. Het gezin van zijn lieve gunsteling is gebroken na het verlies van de verlorene en het vertrek van de verlatene dat daarop volgde. Enkel vader, zoon en dochter zijn overgebleven, namen krijgen de hoofdpersonages niet. Vergeleken met Rijnevelds debuut De avond is ongemak is Mijn lieve gunsteling ogenschijnlijk meer van hetzelfde. De thema’s, de setting; van het gereformeerde, gebroken gezin na een verlies tot de koeien en de wereldvreemde personages. Dit is Rijneveld 2.0.

‘[…], en hun ogen werden die van jou, waardoor ik nog duizeliger werd van mijn eigen driften, mijn begeerten, van hoe graag ik daar bij het podium wilde schreeuwen dat dat mijn lieve gunsteling was, maar jij zocht vooral de ogen van je klasgenoten, van mijn zoon, van de boerenknechten die ineens belangstelling voor je toonden nu je liet zien wat je al die tijd al in je droeg, […].’

Toch getuigt deze nieuwe roman wederom van lef. Schijnbaar zonder een enkel compromis vertelt de auteur het verhaal vanuit de pedofiele veearts, het geheel leest als een getuigenisverklaring. Haar personages zijn een dankbaar onderwerp voor psychologen. De veearts die in zijn verhaal geen enkel berouw lijkt te kennen, die amper op zijn eigen daden reflecteert en deze zelf in elk geval slechts impliciet lijkt te veroordelen. Zijn minnekind, dat gelooft dat ze kan vliegen, dat niet een gekaapt vliegtuig, maar zij in de tweede toren van de Twin Towers is gevlogen op 11 september en dat hele gesprekken voert met een denkbeeldige Hitler en Freud. Daarnaast is er de oneindige en ongemakkelijke fascinatie met het mannelijk geslacht, de geweien vliegen je letterlijk en figuurlijk om te oren.

Het rauwe, bijna afstandelijke schrijven van Rijneveld kent geen mededogen, niet voor personages en niet voor lezers. Sommige passages zijn te akelig voor woorden, maar de taal sleurt de lezer er letterlijk doorheen. De eindeloze zinnen laten geen ruimte voor een natuurlijk rustpunt waardoor je door blijft lezen. De schrijfstijl zal herkenbaar zijn voor de lezers van De avond is ongemak, evenals de verwijzingen naar het geloof en Bijbelteksten. Hoewel de talloze koeienmetaforen opgevat zouden kunnen worden als een onuitputtelijke bron van creativiteit, zijn ze in het taalgebruik van de veearts echt té aanwezig en irriteren ze al snel mateloos.

‘[…], de kijker wilde alleen realistisch opbloeiende liefde zien zodat hij kon denken dat dit hem ook kon overkomen en ik wist toen al dat wij buitengewoon waren, uniek, al vond ik het woord uniek net zo lelijk als een afgemeste en opgefokte stier, en ik zag toen niet in dat ik net zo goed alleen maar bezig was met karkasgroei, […].’

Mijn lieve gunsteling is geen licht boek, de zware thema’s en expliciete beschrijvingen laten een akelig gevoel achter en het onheil ligt continue op de loer. Het verlies, het gebroken gezin en de kwetsbaarheid van de gunsteling zijn indrukwekkend, Rijneveld weet als geen ander onder je huid te kruipen, zelfs vanuit een verachtelijk en ondenkbaar perspectief als dat van een pedofiele veearts.

6

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anne Oerlemans

Gesponsord

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.