Toegankelijkheid voorop bij meesterverteller Fry
De Britse acteur, journalist, comedian en auteur Stephen Fry (1957) brengt een hervertelling van de Griekse mythen uit en – zo leest de achterflap – “geeft ze hun welverdiende plek in onze moderne tijd”. Natuurlijk is Fry niet de eerste die de Griekse verhalen op papier zet, vele dichters en bewerkers gingen hem voor, en hij zal zeker ook niet de laatste zijn. Een lezer kan zich afvragen wat Mythos aan deze geschiedenis nog toe kan voegen.
Het eerste antwoord is plezier, het plezier van het lezen staat bij Fry voorop. Voor hen die de verhalen nog niet kennen is Mythos een heel toegankelijke eerste kennismaking en voor hen die al doodgegooid werden met verhalen blijkt het boek een welkome bron van herkenning. Fry maakt een selectie van de mythen en verantwoordt in zijn voor- en nawoord netjes het waarom en hoe van deze keuzes. Zo moeten we bijvoorbeeld helaas de Griekse heldenverhalen missen, of het verhaal van Odysseus en de Trojaanse oorlog. Maar de beperking tot de godenverhalen houdt het geheel compact en overzichtelijk.
De Griekse mythen worden vaak gelezen als allegorie, symbolische fabel of metafoor, maar Fry zet de verhalen centraal precies om wat ze zijn; verhalen. Heel bewust kiest hij ervoor zijn selectie niet filosofisch of psychologisch te duiden. Fry houdt de verhalen, die ergens vast een kern van waarheid in zich dragen, in leven door ze opnieuw te vertellen en daarbij hier en daar gebruik te maken van zijn eigen fantasie. Wel laat hij zien dat er buiten zijn meest gebruikte bronnen (de Griekse dichters Hesiodus, Homerus en Apollodorus van Athene én de Romeinse dichter Ovidius) vaak alternatieve vertellingen bestaan van de mythes en er dus niet één definitief verhaal is. Fry kiest hierin de meest voorkomende vertelling of laat in een voetnoot weten welk alternatief hemzelf het meest aantrekt.
Mythische verhalen zijn allesbehalve origineel, Fry verwijst dan ook regelmatig naar de Romeinse tegenhangers of trekt de verbanden door naar de Noorse mythologie of de Bijbelse verhalen die wij vandaag de dag kennen. De verhalen over de Olympische goden zullen voor veel lezers het meest herkenbaar zijn, maar er is zoveel meer. De auteur kiest hier voor een chronologische vertelling, die natuurlijk geforceerd is, maar heel natuurlijk leest. Netjes legt hij de lezer steeds uit wie wie ook alweer is, welke onderlinge verhoudingen een rol spelen en maakt hij verwijzingen naar eerdere verhalen of verhalen die nog gaan komen, soms volgen daarbij nog voetnoten met extra uitleg of een persoonlijke noot en vaak ook met verwijzingen naar onze huidige maatschappij. Hoe kun je iets beter duidelijk maken voor een modern lezerspubliek dan de vergelijking te maken:
“Nemesis vertoont overeenkomsten met de oosterse opvatting van karma: tegenwoordig gebruiken we dit woord om de noodlottige straf te beschrijven die arrogante of verdorven mensen vroeg of laat zal treffen en in de ondergang zal storten. Sherlock Holmes was dus eigenlijk de nemesis van de schurk Moriarty, James Bond die van Blofeld en Jerry die van Tom.”
Sommige liefhebbers zullen het wellicht jammer vinden dat in de hervertelling van Fry geen enkele dichtregel meer te bespeuren is, maar Fry bewijst zich met zijn moderne taalgebruik, dat nergens te popiejopie wordt, een meesterverteller te zijn. Het lezen van Mythos geeft de lezer het idee te luisteren naar een spannend verhaal. Fry is er zich wel degelijk van bewust dat de meeste moderne hervertellingen ‘gekuiste’ versies zijn van de Griekse verhalen waarin vooral bloed, sperma en andere lichaamssappen vaak centraal stonden. Hij gaat deze gruwelijkheden niet uit de weg, maar Mythos wordt tegelijk nergens echt wanstaltig: “Het afstotelijke geluid van goddelijk geil geslobber, gekets en gegrom klonk op. Blijkbaar was dit zijn vaders interpretatie van voorspel.” En: “Op iedere plek waar goddelijk bloed viel, kon het niet anders of er kwam leven uit voort.”
Naast het plezier van het lezen en de vele verwijzingen naar de moderne tijd voegt Fry nog iets toe aan de mythen: humor. Zo heet het hoofdstuk waarin Pandora haar nieuwsgierigheid niet meer kan bedwingen ‘Domme doos’ en weet Fry op verschillende momenten een treffende samenvatting van het gebeurde te geven: “Om kort te gaan, een psychologische warboel die je zelfs met levenslange therapie niet uit de weg zou kunnen ruimen.”
Hierbij komt tot slot vertalers Henny Corver, Ineke van den Elskamp, Pon Ruiter en Frits van der Waa een gigantisch compliment toe. Frys boek is tegelijk namelijk ook een lesje letterkunde. Hij laat zien hoe namen uit de Griekse mythologie onze eigen taal hebben beïnvloed en de knappe vertaling trekt deze conclusies door naar het Nederlands. Zo zien we bijvoorbeeld dat het Latijnse woord senectus nu nog steeds terug te vinden is in senior, senaat en seniel. En dat is maar één van de vele voorbeelden die de lezer tegenkomt.
Al met al is er op academisch gebied waarschijnlijk veel aan te merken op de hervertellingen in Mythos, maar de verhalen zoals Fry ze bedoeld heeft; als verhalen om eens goed voor te gaan zitten, zijn zeer geslaagd en een genot om te lezen. Daarbij laat Fry zien wel degelijk goed onderlegd en op de hoogte te zijn van wat hij aan het doen is en daarom voegt deze nieuwe hervertelling zeker wat toe voor de lezer en liefhebber van Griekse verhalen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
