Mooi uitgevoerde bundel voor de fans

Arthur Japin (1956) is een van de bekendste Nederlandse schrijvers en succesvol met verschillende historische romans, waaronder Een schitterend gebrek en Vaslav. Naast deze prijswinnende romans schrijft Japin ook verhalen, toneelstukken en filmscenario’s. Japin begon zelf in de jaren ’70 op de Theaterschool en schreef daar, onder aansporing van Willem Wilmink, ook verschillende liedjes.

Liedjes en een paar gedichten luidt de ondertitel van Nachtkaravaan. Japin schreef door de jaren heen nummers voor artiesten als Sara Kroos, Paul de Leeuw en Karin Bloemen. In 2009 werd het lied Nachtkaravaan bekroond met de Annie M.G. Schmidtprijs. Bij de kleinschalige Nederlandse literaire uitgeverij Magonia – opgericht door echtgenoot en voormalig uitgever bij De Arbeiderspers van Japin, Lex Jansen – verschijnt de bundeling van liedjes en gedichten van Japin nu onder dezelfde titel. 

Allereerst is een groot compliment voor de prachtige vormgeving en uitvoering van deze bibliofiele bundel op zijn plaats. De opgenomen illustraties van de oorspronkelijke composities van verschillende liedjes, inclusief notenschrift, maakt de chique uitgave in donkerblauw en groen helemaal af.

In deze bundel zien Japins liedjes en enkele gedichten voor het eerst het levenslicht, op papier welteverstaan. In het coda schrijft Japin: “De tekst was nooit het doel, enkel het middel tot een voorstelling.” Dat zou de waardering van de teksten an sich problematisch kunnen maken. Liedjes zijn een vak apart en vaak specifiek geschreven voor de bijbehorende muziek (tenzij de tekst eerst kwam). Sommige teksten zijn sterker wanneer ze bijgestaan worden door muziek, anderen winnen juist aan kracht wanneer ze enkel worden voorgedragen of opgeschreven tegen een kale witte achtergrond. Liedjes worden op die manier poëzie.  

“Alsof geen droom ooit strandt
Vieren wij dat wij
In ons eentje met zovelen zijn”

Het lied Nachtkaravaan werd geschreven voor de voorstelling Boheems van Sara Kroos met muziek van Martijn Breebaart, en in 2009 bekroond. Wie de tekst tijdens het lezen niet herkent als lied geniet er echter niet minder van. De tekst is heel duidelijk een ode aan het anders-zijn, aan de buitenbeentjes, mensen die eigenlijk nergens bij horen, nergens thuishoren, maar samen zijn zij met zoveel dat het niets meer uitmaakt. Een boodschap die met of zonder muziek staat als een huis.

“Alsjeblieft heb mij lief            
Om wat ik ben            
Niet om wat ik kan zijn            
Niet om wat je in mij ziet”

Zulke boodschappen zien we meer in de gedichten en liedjes van Japin. Het grootste, meest voorkomende thema is liefde, zoals vaak in liedjes het geval, ook in de gedichten. Liefde, beminnen maar ook overspel. Relaties, met name ook de relatie met ouders, met een vader in het bijzonder, spelen ook een belangrijke rol. 

“[…]
waar ik stil zijn mag            
en klein            
wanneer ik even klein wil zijn            
of zwak, of naakt            
geheim, geraakt                      
heel even niet ten toon            
maar gewoon            
mezelf”

Tot slot is nog een lied speciaal het noemen waard. Achter de winkel schreef Japin terwijl hij werkte aan zijn roman Maar buiten is het feest. Lezers die het boek en de achtergrond daarvan kennen zullen in het gedicht onmiddellijk dezelfde thematiek herkennen. Een kwetsbaarheid die Japin als geen ander weet te vangen. Het lied werd later ook uitgevoerd door Karin Bloemen.  

‘Een uitgave die niet mag ontbreken in de boekenkast van zijn fans,’ schrijft de uitgeverij in het persbericht. De liedjes van Japin zijn minder literair dan de fans van zijn romans wellicht gewend zijn of zelfs kunnen waarderen, maar toch is dat precies wat Nachtkaravaan is, een prachtig uitgevoerde bundel die in niemands boekenkast zal misstaan naast de historische romans van Japin.