Interessant tijdsbeeld

In 2016 verscheen de Nederlandse vertaling van I love Dick door Chris Kraus. De roman is een samenraapsel van brieven en essays over uiteenlopende onderwerpen, maar met als basis de driehoeksverhouding tussen Chris, haar man en een vriend van haar man. De zoektocht van Kraus inspireerde Daan Borrel tot het schrijven van Soms is liefde dit. Borrel studeerde Literatuurwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Ze schrijft over cultuur en seksualiteit voor onder andere NRC Handelsblad, De Correspondent en Het Parool.  

Borrel heeft een man gezoend. Dat is op zich niet zo’n drama zou je denken, maar het was niet ‘haar’ man. Ze schrijft vervolgens een brief aan haar vriend waarin ze op zoek gaat naar liefde, seksualiteit en seks aan de hand van andere schrijvers, filosofen, wetenschappers, boeken en filmscènes.  

Veel verschillende onderwerpen, vragen en invloeden komen bijeen in Soms is liefde dit. De invloeden van I love Dick (Kraus), Het monogame drama (Van Saarloos) en die van de Amerikaanse actrice en auteur Lena Dunham vertegenwoordigen het hedendaagse ‘populaire’ denken, naast verschillende wetenschappelijke visies op het onderwerp. Ook grijpt Borrel terug op Freud, De Beauvoir en Foucault in haar zoektocht.  

“Ik begin te twijfelen aan dit hele plan, aan deze brief. En is het nog wel een brief – aan wie schrijf ik dit eigenlijk? Ik ben bang dat je deze zoektocht lelijk en egocentrisch vindt. Of is elke zoektocht dat?”  

De zoektocht is oprecht, eerlijk en kwetsbaar te noemen. Inclusief de nodige zelfreflectie en -kritiek. De filosofische insteek in combinatie met de persoonlijke ervaringen en twijfels werkt goed maar het nadeel van de briefvorm is dat een duidelijke structuur ontbreekt. Borrel vliegt van het ene onderwerp naar het andere en stelt vooral veel vragen, maar de lezer die nieuwsgierig is naar antwoorden blijft bedrogen achter. Een sterke persoonlijke mening schemert tussen de filosofen, schrijvers en anekdotes van Borrel niet door.  

Borrel schrijft eigenlijk drie verschillende verhalen. Allereerst een verhaal over haar oma en haar levensgeschiedenis. Het is op zich interessant om het generatieverschil en de verschillen in denken over seksualiteit op die manier persoonlijk te bekijken, maar veel anekdotes voelen meer als een ode aan haar grootmoeder dan als een onderdeel van haar grotere zoektocht. Wellicht had Borrel het verhaal van haar oma voor een ander boek moeten bewaren. Het tweede verhaal is het verhaal over Borrel en haar eigen relatie en het derde, grotere verhaal, het verhaal over seksualiteit in het algemeen. Deze laatste twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en dat laat Borrel op veel interessante manieren zien.  

“In zekere zin raken mensen nooit werkelijk seksueel bevrijd, omdat ze nooit helemaal van de verhalen, de denkramen, rond seksualiteit afkomen. Met het verdwijnen van het ene dominante discours verschijnt het volgende.”  

Zo maakt ze de vergelijking tussen het Westerse denken en het Taoïsme, maar laat ze aan de hand van Foucault ook zien welke rol onze taal, de beeldcultuur en ons verhaal spelen in de constructies van seksualiteit en liefde. Alles, inclusief het feminisme en andere ‘nieuwe’ denkrichtingen zijn het resultaat van ons discours, van onze tijd en onze taal en wij zitten daarin vast. Ook Borrel zit daarin vast en hoewel je er natuurlijk op kunt reflecteren, kun je er nooit aan ontsnappen. Daarmee zegt ook Soms is liefde dit iets over de tijd waarin het geschreven is en dus de tijd waarin wij leven.  

De brief van Borrel is daarom zeker interessant om te lezen en bevat heel veel interessante vraagstukken om als lezer je gedachten eens op los te laten. Het geeft een duidelijk tijdsbeeld van het denken over relaties, seksualiteit en daarmee ook (zelf)ontwikkeling. Toch had het boek zowel in opbouw als in inhoud zeker sterker kunnen zijn dan Soms is liefde dit.