Beeldende thematiek zonder diepgang

Schrijfster en columniste Saskia Noort (1967) behoeft eigenlijk geen introductie meer. Van haar boeken werden al ruim 3 miljoen exemplaren verkocht, haar werk werd in vijftien talen vertaald en er verschenen verschillende bewerkingen van haar romans voor televisie (Nieuwe Buren), film en theater (De eetclub). Noort staat vooral bekend als thrillerschrijfster en van haar jongste thriller uit 2016, Huidpijn, werden 200.000 exemplaren verkocht. Met Stromboli, haar nieuwe roman, wil Noort een nieuwe weg inslaan.

Een thriller is Stromboli dan ook zeker niet. Hoofdpersonage Sara Zomer besluit om haar man Karel te verlaten. Beide schrijvers komen alleen te staan en om haar leven weer op te kunnen pakken besluit Sara op retraite naar het Italiaanse eiland Stromboli te gaan. Een nieuwe start, die al snel dieper in haar verleden lijkt te graven dan haar lief is.

Het begin van een Nederlandse film, dat is wat je denkt bij het lezen van de eerste pagina’s van Stromboli. Een verkrachtingsscène als opening, veel seks in de pagina’s die volgen, gelukkig herpakt Noort zich en wordt later duidelijk dat die eerste scène wel degelijk van belang is voor het  verloop van het verhaal. Noorts schrijfstijl is beeldend en ook dat vergroot het idee van het kijken naar een film, scènes volgen elkaar snel op en houden de vaart erin. 

“Terwijl Stijn zich in het licht van een bewegende vissenlamp op mijn lichaam stort probeer ik niet te letten op de kitscherige porseleinen beeldjes van Els’ elfjarige dochter.”

Stromboli hangt aan elkaar van clichés; vrouw verlaat man (hoewel het echte cliché natuurlijk andersom zou zijn), man blijft achter in zak en as en beseft pas wat hij had toen het al weg was, vrouw gaat los maar heeft ook twijfels, krijgt een schuldgevoel aangepraat door haar omgeving en gaat op retraite, waar de wandelende clichés de lezer helemaal om de oren vliegen. Life-changing experience, Transforming Fear To Love, inspiratie, energie en liefde.

Een grote opluchting is het dan ook wanneer blijkt dat hoofdpersonage Sara een kritisch en intelligent personage is dat zich geheel bewust is van deze stereotype goeroe en zijn mooie praatjes, zijn pseudo-religie en de – soms seksueel getinte – sessies waar elk weldenkend mens zijn twijfels bij zou hebben. Sara is dus kritisch, maar gaat vervolgens toch in alles mee en ook de andere personages blijven aan de oppervlakte.

“Zijn spirituele prietpraat ergert me steeds meer. […] Zijn ze gelukkiger? Nee. Het zijn wanhopige pogingen eenzaamheid en tegenslag te begrijpen. En dat wil ik ook. Dat het verdomme een beetje zin heeft allemaal.”

Seksueel misbruik, eenzaamheid en tegenslag, het zit er allemaal in, maar de thematiek staat in dienst van het verhaal. Geen diepgravende psychologische overwegingen, zelfs niet wanneer deze in de sessies tijdens de retraite juist naar voren zouden moeten komen. Het einde maakt het boek ineens spannend, er gebeurt iets onverwachts, terwijl de lezer eigenlijk zit te wachten op een ander soort, wellicht zelfs – vergeef de term – meer spirituele ontknoping naar alles wat er eerder besproken is.

De nieuwe Noort leest dus vlot als altijd en de schrijfster probeert nieuwe dingen uit, maar de uitwerking mist hier en daar. Veel zaken worden aangesneden maar niet afgemaakt. Personages en hun relaties blijven aan de oppervlakte, daar waar ze juist bij thema’s als deze wat meer diepgang kunnen gebruiken. Op dus naar de volgende roman, of toch weer een thriller?