Het leven is een smartlap

De Vlaamse zangeres Nikkie Van Lierop, bekend van haar bands Lords of Acid, Praga Khan en Darling Nikkie, heeft zich sinds enkele jaren op het schrijven gestort. Naast enkele erotische verhalen publiceerde ze samen met Fleur van Groningen een boek over de menopauze. Bij Lebowski verscheen haar debuutroman Te dom voor de duivel.

Anna wordt geboren in een arm gezin in de Amsterdamse Jordaan. Haar stem is haar ontsnapping uit die wereld wanneer ze ontdekt wordt en furore maakt in de cabarets van Berlijn. Maar de muzikant en minnaar Slavko blijkt niet te vertrouwen en wanneer Anna zwanger raakt, keert ze terug om na de bevalling opnieuw te beginnen. Deze nieuwe pogingen iets van het leven te maken brengen haar langs smoezelige theaters en duistere cafés in de achterbuurten van Antwerpen. Steeds opnieuw zoekt Anna het geluk, maar dat blijkt onvindbaar.

‘Dankzij al de kommer en kwel die in de smartlappen worden bezongen, kunnen de klanten even vergeten hoe naar en bikkel hun eigen leven is en herinneren ze zich dat het altijd nog veel erger kan. […] Nooit valt er eens een sprankje hoop of vreugde te bekennen, alles gaat altijd en onverbiddelijk naar de haaien.’

Hoop en vreugde zijn ook in Te dom voor de duivel zelden te vinden. Het verhaal van Anna is een verhaal zonder hoop, het verhaal van een uitzichtloos leven dat leidt tot een rauwe en dramatische roman. Het verhaal van Anna wordt in de derde persoon enkelvoud verteld, maar door wie? Dochter Dominique speelt een rol in het verhaal, maar haar perspectief doet zijn intrede pas in de epiloog. Het leven van Dominique spiegelt dat van haar moeder, Van Lierop gebruikt hiervoor slimme verwijzingen naar eerdere passages uit het leven van Anna.

‘Ik durfde niet alleen te zijn met mijn kind omdat ik mezelf niet kon, niet mocht vertrouwen. Omdat ik bang was hem evenveel pijn te doen zoals jij mij pijn hebt gedaan. Zoals jouw moeder jou pijn heeft gedaan.’

Toch lijkt dit laatste hoofdstuk ineens wat kort door de bocht. Dominique heeft natuurlijk heel wat meegemaakt in het leven met haar moeder, maar haar acties komen enkel dramatisch en bijna pathetisch over zonder de nodige context van haar eigen perspectief in de rest van het verhaal of haar eigen geschiedenis naast die van haar moeder.

Met deze debuutroman toont Van Lierop zich echter meester in het scheppen en overbrengen van sfeer in haar proza. Met de juiste details neemt ze de lezer zonder enige aarzeling mee naar de glamoureuze podia, de verschillende kroegen en theaters en de rosse buurt in Antwerpen, die in deze roman zo’n grote rol spelen. De beschrijvingen van al deze plekken nemen de lezer mee in de wereld van Anna, waardoor het lastig is haar verhaal niet in één keer uit te lezen.

‘Ik ben een smartlap. Luister naar mijn lied.’

Citaten en verwijzingen naar smartlappen sieren het verhaal en tegelijk is het larmoyante verhaal van Anna een levensgeschiedenis die niet zou misstaan in een songtekst voor een dergelijk levenslied. Een smartlap in boekvorm, Van Lierop doet wat ze belooft.