Destructieve schone schijn

Hollywood, stad van glitter en glamour, het is het decor van de tweede korte roman van Alfred Hayes (1911-1985) die in 1958 verscheen: Ten overstaan van de hele wereld. Hayes schreef voor televisie en films, maar er verschenen ook verscheidende romans en gedichten van zijn hand. Het is opvallend dat een roman uit 1958 nu pas vertaald wordt, maar de vertaling van Marcel Misset is misschien juist anno 2017 zeer relevant.

De cynische en passieve stijl waarin Hayes het wanhopige verhaal over de naamloze en illusieloze scenarioschrijver vertelt is wellicht even wennen voor wie wat recenter proza gewend is, maar sluit naadloos aan op de boodschap die in zijn boek schuilt en het verhaal dat hij wil vertellen. De scenarioschrijver redt op een avond een beschonken meisje dat tijdens een strandfeest in Hollywood de zee in loopt, schijnbaar niet van plan daaruit terug te keren. Na deze reddingsactie ontvouwt zich een affaire tussen de twee, die vanaf het allereerste moment gedoemd is te mislukken.

“Mislukkingen waren alomtegenwoordig: ze veranderden van voorkomen, namen nieuwe vormen aan. Wie stapelde ooit het ene succes op het andere? We gingen allemaal van de ene mislukking naar de andere.”

Dat mislukken is een groot thema in de roman van Hayes. Het meisje dat de zee in loopt kwam naar Hollywood om beroemd en succesvol te worden. Langzaam wordt ze echter gek in de schijnwereld die Hollywood is. Een wereld vol van oneindige leegte, een wereld waarin verwachtingen allesbehalve  waargemaakt worden. “Ze stelde zich voor hoe ze, als de behandeling bij de dokter was afgerond, haar rentree zou maken in de wereld die ze als het ware tijdelijk had verlaten.” De verteller heeft duidelijk medelijden met zijn nieuwe minnares, maar is zelf niet meer ontvankelijk voor de illusies van de glamour.

Het falen maakt de jonge vrouw destructief. Ervan overtuigd dat de hele wereld tegen haar samenspant bedenkt ze de meest absurde complottheorieën, blijft ze drinken tot ze onsamenhangende jeugdtrauma’s begint uit te kramen - waarvan onduidelijk is welke ze verzint - om medelijden op te wekken en probeert ze zichzelf wat aan te doen. Hayes laat zien dat de genegenheid en de liefde tussen zijn twee personages ver te zoeken is, al lijkt het alsof zijn hoofdpersonage haar nog zo oprecht probeert te helpen. Zelfs de liefde in Hollywood blijkt een illusie en illusies zijn nooit hoopgevend, ze bieden geen houvast.

Ten overstaan van de hele wereld bestaat uit 128 pagina’s voer voor literatuur- en cultuurwetenschappers en wellicht psychologen en is zeer interessant vanwege de manier waarop Hayes, zelf zo goed bekend met de wereld in Hollywood in de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw, die wereld beschrijft. Maar de grote thema’s in de novelle, de prestatiedrang, de mislukkingen, de illusie van succes en geslaagde levens vol geld en glamour, zijn misschien juist in de materiële en vooruitstrevende wereld anno 2017 even raak als in het Hollywood van toen.