Gedurfd intelligent
Maarten van der Graaff (1987) heeft twee dichtbundels op zijn naam; Vluchtautogedichten, waarvoor hij de C. Buddingh’-prijs in ontvangst mocht nemen en Dood werk waarmee hij de J.C. Bloem-poëzieprijs in de wacht sleepte. Zijn debuutroman Wormen en engelen verscheen in 2017 bij Atlas Contact.
Van der Graaff groeide zelf op in een gereformeerd gezin op Goeree-Overflakkee, waar een groot gedeelte van zijn debuutroman zich afspeelt. Door het Flakkeese dialect te gebruiken in zijn roman benadrukt Van der Graaff het verschil tussen de plek waar hoofdpersonage Bram opgroeide en de plek waar hij als student later terechtkwam, de overkant, Utrecht. Een clichéverhaal loert op de achtergrond, de zoektocht, het studentenleven, het afzetten tegen de afkomst, het opgroeien.
Verfrissend genoeg ziet Van der Graaff, of in elk geval zijn hoofdpersonage, deze valkuilen zelf ook.
"Een jeugd op het platteland, in de gereformeerde kerk, gevolgd door de trek naar de stad. Secularisatie voor seculieren verklaard. Het is een bekend Nederlands recept: verwijdering van ouders en familie, heimwee vermengd met triomf, ontluikend kunstenaarschap (onbegrepen in de oude kring). Dan dient een nieuwe familie van interssante vrienden en geliefden zich aan, seksuele emancipatie en opwaartse mobiliteit volgen, gesymboliseerd door muziek, feesten, romans, exposities, films. De ontwikkeling richting een groter individualisme is voltooid."
Dit zelfbewuste metaniveau maakt de debuutroman interessant en zorgt voor veel mooi inzichten in het leven als individu en in de huidige Nederlandse maatschappij.
Origineel is het om geloof zo’n groot thema te maken in een roman die zo duidelijk een product van deze tijd en cultuur is. De christelijke cultuur en kerkgeschiedenis en citaten uit de Bijbel tegenover, maar net zo goed in samenspraak met, verwijzingen naar hedendaagse literatuur en cultuurfilosofen of kunstenaars. Een kijk op geloof met oprechte interesse, kritisch maar niet veroordelend, positief maar zeker niet verheerlijkend.
“De zelfvernedering van gelovigen, die verborgen kracht van de verachte Jehova’s getuige die toch weer bij het volgende huis aanbelt, is iets oneindig aanstootgevends en krachtigs.”
Intelligent dus, ook in de manier waarop het verhaal gestructureerd is. Er is sprake van een grove chronologische lijn, maar daarbinnen vinden verschillende kleine sprongen in de tijd plaats. Het houdt de lezer bij de les, maar voegt ook toe aan de vlotheid van het verhaal en stoort niet.
Wormen en engelen is een bijzonder debuut, geschikt voor iedereen die van filosofische overpeinzingen, een analytische blik op de wereld om ons heen of een uiteenzetting van het Christelijke geloof in Nederland houdt. Van Van der Graaff kunnen we nog veel leren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
