Persoonlijke lezing komt niet tot zijn recht in boekvorm

In 2018 sprak acteur en scenarioschrijver Michaela Coel op het Edinburgh internationaal televisiefestival voor een publiek van vierduizend toeschouwers dat bestaat uit professionals uit de televisie-industrie zelf. Ze was uitgenodigd om de 43e MacTaggart-lezing te geven, een prestigieuze taak die eerder naar Dennis Potter, John Humphrys, Greg Dyke en drie Murdochs was gegaan: Rupert, James en Elisabeth. In 43 jaar tijd was Coel pas de vijfde vrouw op het podium en de eerste persoon van kleur. Voordat ze werd uitgenodigd om te spreken, had ze nog nooit van de MacTaggart-lezing gehoord.

'Op dat moment had ik ook nog nooit van de MacTaggart-lezing gehoord. Maar goed, in die tijd had ik ook nog nooit van Depeche Mode of Sarajevo gehoord, dus dat zegt niks over die lezing, hij was gewoon nooit op mijn radar verschenen.'

De toespraak van Coel vormt het middelpunt van Misfits, een klein boekje met grote ideeën dat een onthullende inkijk biedt in een carrière bij de televisie vanuit het gezichtspunt van een buitenstaander. Of, zoals Coel het zelf noemt; een misfit. Dit boek, dat vertaald is door Nisrine Mbarki, is haar debuut als schrijver.

Coel noemt haar debuut “een persoonlijk manifest”. Het woordenboek biedt verschillende mogelijkheden wat het begrip manifest kan betekenen. In deze context komen de termen bekendmaking en betoog het dichtst in de buurt van de inhoud van dit boek. Dat is direct ook de vraag die bij je opkomt als je dit verhaal leest: is dit verhaal te kwalificeren als een boek? De video’s en transcripties van de originele toespraak staan online en zijn dus al geruime tijd toegankelijk voor iedereen. Hoewel de tekst in het boek is bijgewerkt en aangevuld met toegevoegde gedachten en reflecties (inclusief een lange en niet altijd overtuigende metafoor met motten), is dit geen nieuw werk.

'Niemand deed een poging te raden wat de mot in mijn droom symboliseerde totdat ik het een collega vroeg. Hij zei: ‘Ik denk dat de mot staat voor jouw spirit, die niets met dit alles te maken wil hebben.’ Ik schiet vol. Misschien herken ik onbewust iets van mezelf in deze interpretatie, maar ik ben ook millennial: we houden van spirit animals.'

Ondanks dat de thema’s die dit verhaal aanstipt– seksisme, racisme en zelfingenomenheid – zeer actueel zijn, mist het verhaal kracht. Bij een lezing kun je door middel van bijvoorbeeld wisselingen in toonsoort of door non-verbale communicatie een extra lading geven aan jouw lezing. Je kunt een betoog opbouwen, luisteraars meenemen in jouw wereld en het betoog laten leiden naar een climax. Dit geschreven verhaal beschrijft diverse losse flarden van momenten die Coel heeft meegemaakt. Hierdoor wordt het geheel onsamenhangend en raak je de grip kwijt op wat Coel je als lezer wil vertellen. Het roept het gevoel op alsof je een manuscript leest van een speech waarbij er nog een aantal bijzaken geschrapt moeten worden. De lezing, te vinden op YouTube, pakt je wel direct en de bijzonder krachtige verschijning van Coel boeit meteen. Het filmpje van de lezing is een absolute aanrader. Als het doel van Coel met het publiceren van dit debuut is dat je online gaat kijken naar haar lezing, dan is haar missie geslaagd. Het boek zelf voegt daaraan niets toe.