Een politieke boodschap met debuutvalkuilen

Drie Zweedse mannen menen dat de ellende in hun leven te wijten is aan vluchtelingen die als gelukszoekers naar hun land zijn gekomen. Ze besluiten om aanslagen te plegen. Journalisten met linkse opvattingen over hoe vluchtelingen opgevangen moeten worden, zijn hun eerste doelwit. Daarnaast willen ze de bevolking angst aanjagen door een vluchteling te dwingen om een aanslag te plegen op de Zweedse bevolking, zodat de grenzen dichtgaan en het land zich wel twee keer bedenkt voor ze nog meer vreemdelingen opnemen. Het plan lijkt te lukken. Na diverse succesvolle aanslagen komt het volk in opstand en staat de regering op omvallen. Eén zetje is voldoende om alles te laten escaleren.  

Patriotten is het debuut van Pascal Engman en lijkt voornamelijk een politiek statement van hem te zijn. De vraag, of de kwestie, die hij opwerpt is of het geweld dat de rechts-extremisten bezigen niet erger is dan de kwaal die zij voor ogen hebben. Deze vraag wordt één van de rechtse mannen voor de voeten gegooid door een vrouw die ze ontvoerd hebben en die meent dat rechts-extremisten niet beter zijn dan moslimterroristen:  

‘Jullie haten. […] Jullie zijn elkaars levensadem, elkaars nuttige idioten. En wij, gewone mensen die in vrede willen leven, worden bij die kloteoorlog van jullie betrokken. […] En jullie rechtvaardigen je moorden door te zeggen dat jullie je volk verdedigen… Zie je de overeenkomsten dan echt niet?’  

Waarschijnlijk zal de boodschap van Engman geen verandering van inzicht bewerkstelligen bij xenofoben ook al stuurt hij flink die kant op. De meeste (Zweedse) personages in zijn boek hebben al het nodige op hun kerfstok, en deinzen er niet voor terug om nog meer misdaden te begaan, zolang ze er zelf maar beter van worden. De enige rechtschapen figuren in Patriotten zijn de Syrische taxichauffeur Ibrahim Chamsai, zijn vrouw Fatima en hun dochter Mitra die rechten studeert. Dankbaar voor hoe Zweden hem en zijn vrouw opgevangen hebben, heeft Ibrahim altijd keihard gewerkt en zich aan de wet gehouden, maar wordt hij desondanks beschimpt door de Zweedse samenleving.  

Engman laat in zijn debuut zien dat hij in staat is om verschillende verhaallijnen op te bouwen en deze samen te voegen, maar ontsnapt niet aan de valkuilen van beginnende auteurs. In zijn streven om de verhaallijnen bijeen te brengen, heeft hij een paar onnodige verbindingen te veel bedacht tussen de diverse personages. Niet iedereen hoeft op minstens twee manieren met elkaar in verband te staan. Ook ontkomt Engman niet aan het eeuwige ‘show, don’t tell’. Alles wat de personages voelen en denken wordt verteld, terwijl het boek zoveel beter zou zijn als Engman dat uit de situatie zou laten spreken.  

Een goed verhaal met een politieke boodschap die gehoord mag worden, maar waarbij nog geschaafd mag worden aan de schrijfstijl.