Kracht putten vanuit een nachtmerrie

De Amerikaan James Foley was de eerste journalist die in 2014 door toen nog ISIS-terroristen voor de ogen van de wereld werd onthoofd. Hij werkte freelance als oorlogsjournalist in Syrië, met als enige doel het vertellen van de menselijke waarheid, het leed te laten zien. Zijn moeder Diane Foley doet tien jaar later haar verhaal in Als moeder. Colum McCann schreef het eerste en derde boekdeel in een beschouwende en diep empathische derde vorm. Zelf spreekt Foley in het grote middendeel over de periode vanaf de ontvoering tot de moord en de tien jaren daarna. McCanns altijd fraaie verbindende schrijfstijl is direct herkenbaar, maar Foley kan er ook wat van, al voel je de steunende stem van McCann als hoofdauteur om recht te doen aan haar fascinerende verhaal. Hij nam voor het eerst contact met haar op nadat hij een foto had gezien waarop James Let The Great World Spin las, de veelgeprezen roman van de auteur over de koorddans van Philippe Petit tussen de Twin Towers.

Foley neemt direct na de ontvoering in 2012 het voortouw voor een potentiële reddingsactie, die echter door Obama en de geheime diensten wordt geboycot, onder dreiging van rechtsvervolging. Het wegkijken en de tegenwerking van de Amerikaanse autoriteiten is schokkend, net als het vernederende en tekortschietende “gesprekje” bij Obama. Maar een volhardende vrouw als Foley geeft niet op en ze is evenmin te beroerd om de regering en Obama ervan langs te geven. Later richt ze op eigen kracht en via eigen middelen de James W. Foley Legacy Foundation op om andere Amerikaanse burgergijzelaars te kunnen bevrijden.
Haar verhaal is een nachtmerrie vol van radeloosheid en verdriet, maar Foley benoemt ook vele liefdevolle herinneringen aan haar zoon en de warmte van hun gezin. Over zijn tijd in gevangenschap hoort ze via andere gijzelaars. Juist uit deze gesprekken, de persoonlijke herinneringen, haar pijn en haar geloof put zij kracht, waardoor ze zelfs in staat is een van de moordenaars tien jaar later te ontmoeten, hem recht in de ogen te kijken en hem respectvol te benaderen, terwijl haar dit inwendig bijna kapotmaakt. Maar het is haar keuze, haar manier van rouwen, haar manier om de dood van haar zoon een plek te geven. Adembenemende ontmoetingen en net zo adembenemend door McCann beschreven.

McCann begeleidde Foley persoonlijk en intensief gedurende een jaar. Zijn immer menslievende betrokkenheid als auteur is sowieso zijn grootste kracht. Hij ging ook mee naar de gevangenis, rechtszaken, en andere belangrijke gebeurtenissen. Als moeder beschrijft de route van een rouwproces en is tevens een prachtige samensmelting van hun beider krachten. Maar het is Foleys verhaal: eerlijk, haarscherp, oprecht, moedig, woedend en vooral verbazingwekkend begripvol en vol mededogen jegens de daders.

Zei ik al dat iedereen dit boek zou moeten lezen, vooral nu? Burgergijzelingen zijn nog steeds aan de orde van de dag, al is de Amerikaanse regering wel bijgedraaid en onderhandelt zij inmiddels achter de schermen namens families van ontvoerde burgers. Bedenk dat Diane Foley en zij alleen dit teweeg heeft gebracht. Hulde! En ze schijnt nog lang niet klaar te zijn …
Het tekent haar karakter dat zij het boek opdraagt aan alle moeders overal.