Geen hoogvlieger

De Noorse auteur Jo Nesbø behoeft nauwelijks introductie. Zijn thrillers zijn na het succesvolle debuut De Vleermuisman (1997) niet aan te slepen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: De kakkerlak is deel twee van de tot nu toe negendelige Harry Hole-serie. Een ‘oudje’ dus, waarvan tot voor kort de vertaling ontbrak. Uitgevers’ wegen zijn ondoorgrondelijk, want trouwe lezers zullen een nog jonge Nesbø in ontwikkeling zien en bovendien een boek lezen waarover Nesbø zelf niet tevreden was. Had hij gelijk en is de vertaling van Kakkerlakkene (1998) veertien jaar na dato een kwestie van ‘too little too late‘? “Kunnen we fris van de lever praten?”

Met die woorden begint het handjeklap tussen een dronken Harry Hole en zijn chef Bjarne Møller. Inzet is Harry te overtuigen de gênante bordeelmoord op de Noorse ambassadeur in Bangkok zo discreet mogelijk op te lossen. Waarom de hoge bazen de blonde, boomlange dertiger en alcoholist-buiten-werktijd op deze uiterst delicate zaak willen zetten, is zelfs voor Harry een raadsel. Maar hij gaat akkoord, mits hij het afgesloten dossier van zijn mishandelde en verkrachte zusje nieuw leven in mag blazen. Zij is dan ook de enige reden dat Harry zijn maatje Jim Beam tijdelijk niet omarmt; geen sinecure met de vele drankdemonen die hem achtervolgen. Harry’s werkplek in Bangkok is een stoel, geperst tussen twee andere, en nipte ruimte voor een notitieblok. “Welkom in Bangkok, Hally”. Hoofd van het politieteam is Liz Crumley. Stoer, kaal, en ze kent Bangkok op haar duimpje. Harry treft in haar zijn gelijke en verbaal kruisen ze regelmatig de degens. Maar Harry dwingt respect af door zijn oog voor details, zoals het bij de moord gebruikte oriëntaalse mes dat hen leidt naar Khun Sa, ooit de machtigste heroïneleverancier in Azië. Het team belandt in milieus van pedofilie, prostitutie, dubieuze bouwprojecten, frauduleuze valutahandels en druk opiumverkeer. Een storend element is de maffia in de persoon van de sadistische Chinees Woo — een wanstaltige, immens grote spier- en vleesbundel, die met ongekende soepelheid Harry als een veertje optilt en via het balkon naar buiten bonjourt. Woo’s lontje is kort en zijn doodwens zal Harry blijven achtervolgen omdat onze held te nieuwsgierig is, maar dat is altijd al ‘the trouble with Harry’.

Hoewel Bangkok een overdaad aan kakkerlakken heeft, is de boektitel symbolisch bedoeld. De reuzeninsecten zijn moeilijk te bestrijden, verdragen het daglicht niet en kruipen weg in donkere spleten — een mooi getrokken parallel met de vele duistere en ongewenste types die Harry’s pad kruisen en net als kakkerlakken uit onverwachte hoeken komen. De kracht van De kakkerlak zit hem niet in de spanning, maar in de sfeerimpressie van Bangkok en de magie van Thailand. Nesbø was in 1998 in Bangkok en dat is te merken. Zijn haarscherpe observaties geven extra cachet aan het verhaal. Je voelt de energie van de stad met zijn kakofonie van geluiden, de drukkende vochtige hitte, auto’s die zich in een lange stoet door het verkeer wurmen, verstikkende uitlaatgassen en de rituelen van het Thaise kickboksen. Een stad waar de pedofilie- en seksindustrie sinds de Vietnamoorlog hoogtij viert — met dank aan de U.S. Army.

In het wat vlak gebrachte verhaal verwerkt Nesbø zijn inmiddels vermaarde plotwendingen, maar ze zijn minder spectaculair dan in De sneeuwman en Het pantserhart. Ook de uitdieping van karakters blijft achter bij wat we van de auteur gewend zijn. Plezieriger is Nesbø’s ontluikende no-nonsenseschrijfstijl met de bekende gepeperde pittigheid. In de eindfase herken je de spanning van zijn latere werken, waarbij de zo relativerende humor voelt als een pleister op de wonde van zacht geuite maar wreed uitgevoerde dreigementen. Langzaamaan krijgt de ingewikkelde plotlijn gestalte, die voor liefhebbers van een afgerond einde haarfijn wordt uitgelegd.

Al met al geen hoogvlieger, maar een wat mindere en nog in de startblokken staande Nesbø levert nog altijd een degelijke thriller op. En wie houdt er nu niet van Harry? Kakkerlakkene teerde op het succes van Nesbø’s debuut, maar voor de trouwe schare fans valt veel op zijn plaats nu de vertaling van Harry’s Bangkok-herinneringen eindelijk een feit is.