Östlundh is geen Indridason of Mankell

Op het Zweedse eiland Gotland viert de criminaliteit al jaren hoogtij. De politie heeft een dagtaak aan het oplossen van brute moorden en andere misdrijven. Statistisch gezien haast onmogelijk op dit kleine, lieflijke eiland met 57.000 inwoners, maar niet in de thrillerwereld van Anna Jansson, Mari Jungstedt en Håkan Östlundh. In hun boeken is het Zweedse eiland met zijn oude vissersdorpen en historische kerken steevast 'the scene of crime'. De kritische lezer zou Östlundh van na-aperij kunnen beschuldigen, want hij was de laatste van dit drietal die Gotland als decor koos. Toch aarzelt de auteur niet zijn voorkeur voor het alleenrecht op Gotland uit te spreken. Hij juicht het zelfs toe als iemand Jungstedt "van het eiland af zou willen gooien". Laten we eens kijken of zijn vierde thriller — De vrouw die wilde afrekenen — die stoere taal waardig is.

De zwaargewonde inspecteur Fredrik Broman wordt vanaf Gotland met een traumahelikopter naar het vasteland van Zweden gevlogen. Zijn comateuze toestand is zorgwekkend en voor een hersenbeschadiging of zelfs zijn leven wordt gevreesd. Na dit voor de fans van Broman schokkende begin gaat het verhaal veertien dagen terug in de tijd. Arvid Traneus, een hardvochtig zakenman, kondigt na een tienjarig werkverblijf in Japan zijn definitieve terugkeer naar het eiland aan. Zijn vrouw Kristina ziet zijn thuiskomst met doodsangst tegemoet. Ook hun volwassen kinderen, Ricky en Elin, staan niet te juichen. De sfeer binnen het gezin kenmerkt zich door angst en mystiek. Dat er iets goed mis is, blijkt bij Arvids verrassende rentree. Met ingehouden woede, maar zeer gedecideerd, vermorzelt hij onder zijn stevige schoenmaat zevenenveertig de door Kristina zo fraai aangelegde bloemenborder. Als kort daarna de lijken van Kristina en Arvids neef, Anders, gruwelijk verminkt worden aangetroffen, valt de verdenking direct op de spoorloos verdwenen Arvid. Terwijl Broman in het ziekenhuis vecht voor zijn leven, zien we in flashbacks hoe hij en zijn team de moorden proberen op te lossen. Niet gemakkelijk, want alle betrokkenen lijken zich achter een hartverscheurende familietragedie te verschuilen.

Bij De vrouw die wilde afrekenen zit je niet op het puntje van je stoel, maar dat is niet erg. De spanning zit hem in de gelaagdheid van zeer korte hoofdstukken, waarin de auteur de gebeurtenissen naar een climax opbouwt en in ieder hoofdstuk varieert in personages, locaties en tijdstippen. Dat klinkt ingewikkeld en is het in aanvang ook, maar iedereen vervult een rol en alles doet ertoe. Bovendien wakkert elke verandering een nieuwe invalshoek aan, met verrassende plotwendingen en dito onthullingen. De pathologische toelichtingen zijn deskundig, de onthullende plot is in zijn eenvoud prachtig en ondanks zijn gruwelijkheid ook begrijpelijk. De Scandinavische schrijfstijl wordt doorgaans gekenmerkt door soberheid en fraaie sfeerbeelden. Ook Östlundh beheerst de kneepjes van het vak, want de vredige beschrijving van het eiland, de dorpen en hun bewoners is wondermooi — al lijkt 'vredig' in dit verband een contradictie. Östlundh is geen Indriðason of Mankell, maar zijn schrijfstijl ademt wel een veelbelovende, tijdloze kracht uit. Er zijn ook minpunten! De veelheid aan informatie kan even wennen zijn, maar onbevredigender zijn de 'losse eindjes' die ook in volgende boeken vermoedelijk niet worden opgelost. Daarom geen vijfde ster voor Östlundh. Niettemin een bijzondere prestatie.

De vrouw die wilde afrekenen werd genomineerd voor de Zweedse Gouden Strop. Östlundhs vijfde thriller — Inkräktaren — verscheen al in Zweden. Ik geef de uitgever een voorzet voor de vertaling: De indringer?