Hochgatterers literaire schrijfstijl heeft vooral een knappe, sombere diepzinnigheid, die vergaand invoelt in de gedachten van psychisch verwarde mensen.

Weinig thrillers zijn diep psychologisch te noemen en nog minder kunnen het etiket literair (ver)dragen. Echter, met De zoete waanzin komt de kritische lezer in beide gevallen aan zijn trekken. Paulus Hochgatterer, gerenommeerd kinderpsychiater, heeft zijn sporen op literair gebied ruimschoots verdiend. Met De zoete waanzin won hij bijvoorbeeld de EU-literatuurprijs. De cruciale vraag is: kan hij ook thrillers schrijven?

In Furth, een middelgroot alpendorp, wordt in de ijskoude kersttijd een grootvader vermoord nadat hij onverwachts een mens-erger-je-nietspelletje met zijn kleindochter afbreekt. Inspecteur Kovacs en zijn team gaan op zoek naar de moordenaar, mogelijk dezelfde persoon die (huis)dieren martelt en vermoordt. Bij het onderzoek wordt psychiater Horn betrokken, een complexe man die sommige van zijn patiënten amper kan velen. Het merendeel is neurotisch, psychotisch, paranoïde of anderszins gestoord. De 7-jarige Katharina spreekt niet meer nadat ze haar op gruwelijke wijze vermoorde grootvader vond. Monnik Bauer gaat hard hollend het boek door, in weer en wind, door stad en bos, mét iPod om de stemmen in zijn hoofd te bedwingen. Hij verdenkt Bob Dylan ervan de wedergekeerde Jezus Christus te zijn. De psychopaat Schmidinger smijt zijn dochtertje tegen een hekwerk. Een bejaarde bijenhouder wil het liefste zelfmoord plegen. Een kind voert in opdracht van zijn oudere broer afschuwelijke opdrachten uit. Uitgedost als Darth Vader, een kwaadaardige strijder uit Star Wars, trekt hij ten strijde. Hun vader ramt er bij elke schijn van tegenwerping flink op los. Ziehier de bonte stoet van zonderlingen.

Het boek is geen lichte kost; de sfeer is claustrofobisch en grimmig. Hochgatterer schrijft breedvoerig — soms wollig — maar schiet afhankelijk van personages ineens door naar een haast staccatoachtige stijl. Dit stoort niet en is zelfs een knappe omschakeling. Het vakjargon had minder gekund: woorden als gesystematiseerde waanconstructies, psychodynamisch profijt, auto-immunologisch bepaalde longfibrose, etc., zijn voor thrillerlezende leken oninteressant, zo niet onbekend. Ik vraag me zelfs af of Hochgatterer in basis wel een thriller wilde schrijven of dat hij patiëntengroepen onder de loep nam en er een spannend verhaal omheen breide. Karakters en diagnoses krijgen meer aandacht dan spanning; het is wel een boeiende benadering van het thrillergenre.

Ondanks de minimale puntjes van kritiek heeft Hochgatterers literaire schrijfstijl vooral een knappe, sombere diepzinnigheid, die vergaand invoelt in de gedachten van psychisch verwarde mensen. Vooral de stukken over Katharina en de strijdende Darth Vader zijn imponerend. De spanning in de laatste hoofdstukken is groots en de plot is waanzinnig goed bedacht. Ik denk dat een aantal lezers de clou niet eens begrijpt of deze graag aan zich voorbij laat gaan. Een vastbijter als ik gaat echter terugspittend het boek weer in op zoek naar namen en verbanden, overigens lastig te vinden binnen de wirwar van vele personages. Bij zijn volgende thriller moet Hochgatterer het ons iets makkelijker maken.