Een in basis uitstekende crimestory

Hun wortels liggen bij filmscenario'’s, daar zijn Michael Hjorth en Hans Rosenfeldt heel stellig in. Het bewerken van een in 2010 geschreven televisiescript tot de boekenversie van Wat verborgen is — het eerste deel van De Bergmankronieken — was min of meer een experiment dat goed uitpakte. Hun enthousiasme was zo groot dat zij het boek eerder wilden vrijgeven dan de film, wat precies drie maanden voor de filmpremière gebeurde. Onder hun solide gebleken auteursnaam Hjorth Rosenfeldt verscheen dit jaar het derde deel in de reeks: Het familiegraf. De flamboyante hoofdrol is vanwege bewezen succes opnieuw weggelegd voor womanizer Sebastian Bergman. Je kunt het de auteurs niet kwalijk nemen.

De in Stockholm wonende Afghaanse Shibeka is nooit gestopt met brieven sturen naar de Zweedse autoriteiten. Haar smeekbedes om hulp bij de verdwijning van haar man Hamid en zijn neef Said bleken nutteloze pogingen. Maar nu, negen jaar later, neemt een tv-journalist van '‘Vermist'’ de verdwijning serieus. Hij ruikt een scoop. Het valt Shibeka zwaar om zich te conformeren aan het vrijzinnige Zweden, want door de gesprekken met de journalist brengt ze zichzelf en haar kinderen in diskrediet bij de moslimgemeenschap. Ondertussen wordt de Nationale Recherche gealarmeerd over een gevonden massagraf in het berglandschap de Jämtlandstriangel. Zes lichamen, waaronder twee kinderen. Bij vier is het gebit weggeslagen waardoor identificatie bemoeilijkt wordt. Psycholoog en profiler Sebastian Bergman,— ‘hopeloos maar briljant,’— wordt nolens volens aan het politieteam toegevoegd. Samenwerken met deze lastpak vraagt om veel geduld van zijn collega’'s. Dit gevoel is wederzijds, maar omdat Sebastian niet kan wachten om te ontsnappen aan Ellinor, zijn huidige bedmaatje slash huishoudster, reist hij mee naar Jämtland. 

Het complexe onderzoek leidt naar ongrijpbare ponzifraude, corrupte hoge regeringsfunctionarissen, radicale moslims en gewelddadige overheidsdiensten. Maar de leden van het rechercheteam hebben ook hun persoonlijke besognes. Zo vindt Sebastian het onverteerbaar dat dochter Vanja, die nog steeds niet weet dat hij haar biologische vader is, voor een driejarige FBI-opleiding naar Amerika gaat. Om haar vertrek te verhinderen, schiet hij door in zijn toch al egocentrische gedrag. Of hij ermee wegkomt is de hamvraag, maar dat hij Ellinor heeft gedumpt, zorgt voor verstrekkende en uiterst pijnlijke gevolgen. Door al zijn gekonkel en gedraai balanceert Sebastian op een uiterst slap koord.

In het hele boek lijden bijna alle personages onder slechte of verbroken relaties en pakken de auteurs ook een stukje vrouwenonderdrukking onder moslims mee. Maar prominent aanwezig is vrouwenjager Sebastian, die vroeg of laat alle dames zwakke knieën bezorgt. Lastig voor te stellen als je de Sebastian van de film voor ogen hebt, maar alla, smaken verschillen. En eerlijk is eerlijk, andersom werkt het ook. In Het familiegraf hoeven vrouwen maar met hun ogen te rollen om hun zin te krijgen: de bespeler bespeeld. Je vraagt je af waarom de auteurs juist in een thriller een issue van mannen- en vrouwendingen maken. Een in basis uitstekende crimestory met dé perfecte thrilleringrediënten wordt overstegen door relatieperikelen en bijkomende spanningen. De auteurs hadden kunnen uitpakken door hun zwaartepunt te leggen op het verleden van de slachtoffers, dat nu slechts indirect en onvoldoende via onderzoeksresultaten en brainstormen van de rechercheurs naar boven komt. Eufemistisch gezegd: de slachtoffers hadden meer body kunnen krijgen.

Op een slimme cliffhanger na, vallen in de enerverende slotfase alle puzzelstukjes wel erg snel op hun plek. Toch heeft Het familiegraf genoeg zeggingskracht. Een goed verhaal met interessante spelers over teleurstellingen, jaloersheid, tsunami-nachtmerries en eigenzinnige, gekwetste karakters. De lezer wordt getriggerd door de menselijke verhoudingen zoals de fraai beschreven ouder-kindverwikkelingen. Zelfs Sebastians gedrag is te vergoelijken. Maar al met al blijft Het familiegraf ondanks een aantal sterke elementen in de middenmoot hangen.