Een schitterende en spannende debuutroman
Het zal toeval zijn dat Noord-Korea momenteel dreigende nucleaire oorlogstaal de wereld in slingert, vooral richting Zuid-Korea en de Verenigde Staten — de sinds 1953 smeulende wapenstilstand staat op ontploffen. Het zal ook toeval zijn dat er een naderend akkoord is tussen de Servische en Kosovaarse regering om de Servische minderheid in Kosovo autonomer te maken. Dat onlangs uit onderzoek is gebleken dat Oslo binnen enkele decennia een niet-westerse bevolkingsmeerderheid zal hebben plus het recente besluit van de Nederlandse regering om tweeëndertig miljoen euro in wetenschappelijk dementieonderzoek te steken, het zal allemaal toeval zijn. Niettemin komt deze mengelmoes van elementen bij elkaar in Nacht in Noorwegen, een schitterende en spannende debuutroman van de in Noorwegen wonende Joods-Amerikaanse auteur Derek B. Miller.
De Joodse 82-jarige Sheldon Horowitz, geboren in New England U.S.A., wordt na de dood van zijn vrouw door kleindochter Rhea naar Noorwegen gehaald. Sputterend stemt de oude man toe om bij haar en echtgenoot Lars in Oslo te komen wonen. Hun appartement ligt in een multiculturele wijk met gehorige huizen. De zoon van Sheldon, Rhea's vader, is jaren geleden in Vietnam door een boobytrap van de Vietcong weggeblazen. Sheldons schuldgevoel is immens omdat hij zijn zoon overhaalde om voor Amerika te vechten: "Als Jood ben je Amerika wat verschuldigd." Zelf vocht hij mee in de Koreaanse oorlog, waar hij in 1951 de bloederige slag bij Incheon meemaakte. Zijn omgeving denkt dat hij dementeert, want Sheldon zou slechts een administratieve functie in het leger hebben vervuld. Hun vermoeden wordt versterkt door Sheldons botte weigering erover te praten. Waarom laat hij niet álle foto's zien die hij in de oorlog maakte? En waar zijn het Purple Heart en de Navy Commendation die hij zou hebben gekregen? Maar Sheldons herinneringen zijn akelig helder en in stilte beleeft hij het verleden opnieuw.
Op een dag is hij getuige van de moord op zijn Kosovaarse buurvrouw en ontvlucht met haar zoontje de gewelddadige vader. Als een barmhartige Samaritaan beschermt Sheldon de zwijgende jongen — voor het gemak tot Paul omgedoopt — en overvoert hem met lange monologen, veelal gelardeerd met joods-bijbelse overpeinzingen: "Het probleem is dat God alleen is. Geen mevrouw God. Niemand die tegenwicht kan bieden of Hem kan corrigeren. Hoe is het met Zijn zelfinzicht?" Sheldon is oud en stram, maar zo slim als de sluwste vos en maakt volop gebruik van zijn oorlogsherinneringen. Hij wil nog een laatste keer excelleren en die spleetogen te grazen nemen. Maar de Noorse bossen zijn van een andere orde dan het Koreaanse berglandschap. En rijden op een knalgele tractor is niet hetzelfde als varen over de Koreaanse rivieren. Ondertussen praat een ongeruste Rhea met de hoofdinspecteur van politie in Oslo. Mogelijk is Sheldon naar hun vakantiehuis in Glåmlia gevlucht? Maar Rhea is niet de enige die dat denkt
Miller had zich makkelijk kunnen vertillen aan het zware thema maar kiest voor een luchthartige vorm. Pendelend door de tijd stoeit hij met vertelperspectieven en bonte dialogen. Grappige en snedige humor, mooie flashbacks, ontroering, veel goed getimede scènewisselingen. Het is aanvankelijk lastig om te weten wat de auteur beoogt, maar tussen de regels door wordt het monster van de oorlog en het verdriet om een overleden zoon tastbaar. Sheldons authentiek overkomende visioenen tonen het onvermogen van een vader om zijn zoon na diens terugkeer uit de oorlog te helpen. Hij praat hem opnieuw de oorlog in, ondanks dat hij weet hoe het is, hoe het voelt. Sheldons bespiegelingen zijn erop gericht dit falen als vader voor zichzelf bespreekbaar te maken, zich voortdurend af te vragen: waarom? Miller zet alles overtuigend neer, soms confronterend maar meestal met een mooie touch van kunstige tegeltjeswijsheden: "Alleen ontwikkelde mensen zoeken soms naar woorden, omdat ze er zoveel hebben dat ze er ook wel eens eentje kwijtraken." Deze schrijfstijl wordt doorgevoerd bij alle personages.
Zonder een snotterboek te zijn, beschrijft Nacht in Noorwegen de hartverscheurende pogingen van een 'grumpy old man' om met zichzelf in het reine te komen en verlost te worden van het schuldgevoel dat hij iedereen heeft overleefd. Sheldon doet denken aan de chagrijnige maar goedhartige knorrepot en Korea-veteraan Walt Kowalski uit Clint Eastwoods filmdrama 'Gran Torino'. Sheldon moppert op alles, zelfs op het gemak van gereserveerde bioscoopstoelen. Want de run op een goede plek hoort bij de wetten van de jungle en is een kwestie van 'survival of the fittest'. Nacht in Noorwegen is zó goed en oprecht geschreven dat een inhoudelijke fout — een personage wordt van achteren bewusteloos geslagen maar herkent later toch de dader — welwillend wordt vergeven. Miller droeg het boek op aan zijn opa's, voor hem een manier van afscheid nemen en daarmee van een generatie met een sterk gevoel van Joods-Amerikaanse vaderlandsliefde.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anneke Gieling
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
