Hitlers trefzekere indoctrinatie en massacontrole

Al jarenlang houden mij enkele nauwelijks te beantwoorden vragen bezig. Hoe kon Hitler een bijna geheel volk met zich meekrijgen? Waarom was men zo blindelings volgzaam en naïef? Waarom gingen zelfs weldenkende en nuchtere mensen in zijn geestelijke waanzin mee? Waarom konden groepen als minderwaardig gemarkeerde medemensen zo intens worden gehaat dat men bereid was hen volledig uit te sluiten, te treiteren, te martelen, te vermoorden? Waarom wordt iemand überhaupt een moordenaar?
Kevin Prenger, auteur en hoofdredacteur van TracesOfWar.nl, probeert met Van kinderwieg tot soldatengraf inzicht te geven in deze waaroms. Ze worden begrijpelijker en inzichtelijker, maar niet helemaal. Hoe zou dat ook kunnen. Dat ligt geenszins aan de auteur maar aan de blootgelegde en authentieke feiten die even ongelooflijk als huiveringwekkend zijn.

Zijn boek leest als een spannend studiewerk, een historisch naslagwerk, zo u wilt. Het is daarmee een waardevolle toevoeging aan de al beschikbare literatuur en geeft uitvoerig inzicht in de psychologisch geperfectioneerde superioriteit die massaal via gewiekste nazipropaganda naar buiten werd gebracht. Belangrijk was hierbij dat vooral kinderen en jeugd al 'spelenderwijs' werden beïnvloed door het nationaalsocialisme. Dit proces begon in feite al voor de geboorte, want rasvermenging was uit den boze en werd op allerlei slinkse manieren en met harde hand voorkomen. Antisemitische films, boeken, aangepast speelgoed en navenante invloeden maakten deel uit van dit langzaam werkende gif.
Leerlingen moesten mee op kampen die een pre-militair karakter droegen om de jongens klaar te stomen voor het latere soldatenleven. Meisjes werden voorbereid op hun latere rol van (baar)moeder en huisvrouw. Kracht en sportiviteit werden geprezen en beloond, angst en zwakte bespot, of erger. Hard werken, een gezond lichaam en de eenvoud van het boerenleven werden verheerlijkt. Intellect deed er minder toe. De kinderen deden alles met volle overtuiging en alle mogelijke bezieling, voor Hitler.
Ook wreedheden slopen erin. Kinderen namen de ideeën mee naar huis en gingen waar nodig dwars tegen hun ouders in. Er zijn kinderen die hun ouders verraadden en lieten arresteren door de nazi’s. Tegen de tijd dat Duitsland Polen binnenviel, was de indoctrinatie van kinderen en volwassenen praktisch tot in perfectie uitgevoerd. Joden werden gehaat en hun deportatie werd niet meer dan logisch gevonden. Maar “kindervriend en godheid”-Hitler was nog lang niet klaar met zijn massacontrole over de jeugd en liet vooral na het starten van de oorlog zijn ware gezicht zien …

Prengers als altijd bevlogen en deugdelijke research verdient hier een dikke pluim. De auteur heeft zijn talenten als onderzoeker WO-II opnieuw bevestigd. Ook in dit boek doet hij waar hij goed in is: historische feiten en onderbelichte oorlogsthema’s toegankelijk vermengen met persoonlijke verhalen. Hiertoe zet hij Gregor Ziemer in, toenmalig directeur van de Amerikaanse School in Berlijn. Zijn vrouw Edna is docente. Hun dochtertje Patsy herinnert zich nog haar angst vanwege groeiende nazi-invloeden op haar school. Ziemer ziet, hoort en is uit hoofde van zijn beroep een bezorgde getuige van de veranderingen. Nipt voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vlucht het gezin terug naar de Verenigde Staten, waar Ziemers ervaringen via zijn boek Education for Death en een aantal geproduceerde Amerikaanse propagandafilms zwaarwegende invloed zullen hebben. In Van kinderwieg tot soldatengraf wordt een aantal oorspronkelijke films genoemd, bijna alle nog via internet te bekijken. Maar Prenger put ook uit andere interessante (privé)bronnen, dagboeken, et cetera.

De psychologie achter Hitlers waanideeën is beangstigend briljant en tot in perfectie door zijn medestanders en slaven uitgevoerd. Lees dit boek als een waarschuwing om te allen tijde ons nuchtere verstand te gebruiken en zelf te blijven nadenken, wát bepaalde politieke partijen ons ook voorschotelen of proberen wijs te maken. Ergens begon het ook zo in 1933 toen Hitler aan de macht kwam. Maar eigenlijk werd de basis al eerder gelegd, in 1924, toen hij tijdens gevangenschap zijn ideeën in Mein Kampf uiteenzette. Een boekwerk over de volmaakte Duitse ideologie waarbij Hitler zijn haat fulmineerde tegen de Joden en andere ‘uitwassen’ die niet voldeden aan de maatstaven van het superieure Germaanse ras.
We moeten kritisch blijven in een alarmerende tijd waarin een van onze ministers voorstelt bij asielcentra borden te plaatsen met de tekst ”Hier wordt gewerkt aan uw terugkeer”.