Meeslepend, ontroerend en oprecht

Marius, de broer van Lucas, is gestorven aan een zeldzame stofwisselingsziekte en zijn moeder heeft besloten dat het verbranden van al zijn spullen voor haar een goede manier is om afscheid van hem te nemen. Luuk heeft echter het dagboek van Maus gevonden en vindt niet dat dit ook op de brandstapel thuishoort. Hij besluit, zonder te lezen wat zijn broertje heeft geschreven, zelf verder te gaan in het dagboek. Uit angst dat zijn moeder de door hem geschreven pagina’s er gewoon uit zal scheuren, begint Luuk ook tussen de geschreven regels van zijn broer in te schrijven. Nu kan zijn moeder het dagboek niet wegdoen toch? Er is één hele belangrijke vraag die Luuk erg bezighoudt: kun je nog wel een broer zijn wanneer je broer dood is? Om een antwoord te vinden op die vraag kan Luuk uiteindelijk de verleiding niet weerstaan en leest hij het dagboek van Maus.

‘Het verdriet van een moeder is groter dan dat van een broer. Dat kan niet waar zijn, want u bent nog steeds iemands moeder, maar ik ben niemands broer meer.’

Gebr. is oorspronkelijk al verschenen in 1996. Ter ere van de achtste druk, precies twintig jaar later, is het boek in een nieuw jasje gestoken. Op de kaft staat niet meer de foto van Van Lieshout en zijn broer, maar prijkt nu het dagboek van Maus. Het boek zelf heeft een aparte opzet. Het begint met de schrijfsels van Luuk wanneer hij het dagboek heeft gered van de vuurkorf. Hiermee wordt de situatie geschetst en de hoofdpersonen geïntroduceerd. Wanneer Luuk besluit het dagboek te gaan lezen, begint hij te reageren op datgene dat zijn broer heeft geschreven. Tot zijn verrassing gaat dit vaak over hem en Luuk stelt tussen de regels door steeds vaker een vraag aan zijn broer, maakt een opmerking of spreekt iets tegen. Op deze manier ontstaat er een bijzondere dialoog tussen de broers op papier.  

In zijn dagboek beschrijft Maus zijn seksuele relatie met Alex en confronteert hij Luuk met een gevonden kladbriefje over hetzelfde onderwerp. Luuk ontkende zijn homoseksualiteit destijds en ook nu nog, maar zijn broer houdt hem in het dagboek een spiegel voor en Luuk wordt gedwongen zijn gevoelens dieper te onderzoeken. Het laatste deel van het boek is weer van Luuk waarin hij met zijn vernieuwde zelfinzicht een bevredigend antwoord vindt op zijn belangrijke vraag. Uiteindelijk heeft het dagboek van Maus de broers dichter bij elkaar gebracht dan in de tijd dat beiden nog leefden.  

Alsof verlies en rouw al niet ingewikkeld genoeg zijn om mee om te gaan op jonge leeftijd, maakt Ted van Lieshout het zijn hoofdpersoon extra moeilijk door homoseksualiteit toe te voegen aan de thematiek. Natuurlijk beïnvloedt de dood van Maus ook de andere gezinsleden en hoewel het ze niet helemaal lukt om elkaar te ondersteunen, verliezen ze elkaar ook niet volledig. Onuitgesproken verwachtingen, ingebeelde angsten en het niet communiceren, zorgt voor afstand tussen Luuk en zijn ouders. Want Luuk is ondanks al zijn opstandigheid altijd loyaal geweest aan zijn ouders, toen Maus nog leefde kon hij hen toch niet opzadelen met twee homoseksuele kinderen? Maar hoe groot is je grootste geheim? Ook in dit opzicht werkt het dagboek van zijn broer bevrijdend.  

Gebr. is een tijdloos, klein en intiem verhaal vol ingewikkelde, maar herkenbare thematiek. De dialoog die ontstaat tussen Luuk en Maus voelt meeslepend, ontroerend en oprecht. Een boek dat zonder moeite over weer twintig jaar nog steeds actueel zal zijn en de volgende generatie jongeren kan bereiken.