Dit mag niet vergeten worden.

Van auteur Edwin Vrielink het boek mogen lezen:
"De Friesenwall" (De geschiedenis van de concentratiekampen
Husum-Schwesing en Ladeland).
De cover is zwart/wit en er staat een lachende vrouw op. Verder zie je een aantal soldaten marcheren.

Het boek bevat:
-67 gedetailleerde verslagen van belangrijke gebeurtenissen.
-De geraadpleegde bronnen, onder andere boeken.
Het onmenselijk vernederen van gevangenen. De erbarmelijke omstandigheden in de barakken en met name in de zieke barak werd in de volksmond 'de paardenstal' genoemd.
-Bronvermelding geciteerde getuigenissen.
-Foto verantwoording.
-Lijst van slachtoffers van Husum-Schwesing en Ladeland.

Naast auteur is Edwin Vrielink ook onderzoeker. Zijn grootvader is een van de slachtoffers van de razzia in Putten. Edwin is 14 jaar bezig geweest om dit boek te publiceren. Hij heeft in archieven gespeurd zoals het archief van het Rode Kruis, getuigen c.q. nabestaanden gehoord in de diverse landen. Ik vind het een imponerend boek, dat je niet in een ruk uitleest. Er staan heftige verhalen in. Je kan bijna niet voorstellen dat de ene mens dit de andere mens aandoet. Het dood slaan van gevangenen om niets. De verdronken gevangenen bij de loopbruggen. Kannibalisme. Het 'spritzen' van zieken. Dit is nog maar een zeer kleine opsomming.

Na D-Day, 6 juni 1944 vierden het gros van de Nederlanders de bevrijding. Maar er werden ook nog Engelsen, Duitsers, Belgen, Russen Denen te werk gesteld in de concentratiekampen Husum-Schwesing en later in Ladeland. Ook werden er 1250 Nederlanders te werk gesteld in de genoemde concentratiekampen. 250 mensen waren de slachtoffers van de razzia in Putten. Hiervan overleefden 129 mensen dit. In totaal werden 3800 mensen gevangen genomen. De gevangenen waren bijvoorbeeld onderduikers, verzetsstrijders, krijgsgevangen.
De gevangenen moesten een verdedigingslinie maken van de Nederlandse grens tot aan de Deense grens. Dit gebeurde door middel van het graven van tankvallen in een moerassig gebied. Dagen lang stond je in het water te werken. Het probleem was in de kampen dat alleen Duits werd gesproken door de Ss'ers en Hitlerjugend. Velen gevangenen verstonden de Duitse taal niet. De buitenwereld mocht niet weten dat er in het kamp zware mishandelingen plaats vonden en er zoveel gevangenen overleden en waar aan.
Een leus van de kampleider was:
"Vernichting durch Arbeit". De gevangenen die overleefden hadden op voorhand geen bestaansrecht in een nieuw Europa.

Dit boek zou iedereen moeten lezen. Want deze ontmenselijking heeft niet alleen in het verleden plaats gevonden. Dit vind nog steeds dagelijks plaats in diverse landen/werelddelen. Dit mag zeker niet vergeten worden.