De dieren waren er ook nog

Je staat er niet snel bij stil, dat de pantserkrokodillen in Diergaarde Blijdorp de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt en het nog hebben overleefd ook. Ze waren minimaal tien jaar oud toen ze naar de dierentuin kwamen, misschien wel ouder. Helaas hebben ze zeventig jaar bevrijding niet meegemaakt, het vrouwtje overleed in 2014 en het mannetje onlangs, toen Joukje Akveld eigenlijk al klaar was met Een aap op de wc. Beiden waren minimaal vijfentachtig jaar oud.  

In dit prachtige boek staan de lotgevallen van dieren centraal, van de dieren die in Diergaarde Blijdorp woonden in de Tweede Wereldoorlog. Destijds heette de dierentuin De Rotterdamsche Diergaarde en de tuin lag midden in de stad, waar nu het Groot Handelsgebouw staat. Toen de bommen in mei 1940 op Rotterdam vielen stond de dierentuin op het punt van verhuizen. De Rotterdamsche Diergaarde lag midden in de vuurlinie.  

Het boek is in alle opzichten prachtig: tekst, illustraties en vormgeving, het is allemaal met de grootste zorg gemaakt.

Martijn van der Linden is een van de beste illustratoren van Nederland, zo niet de beste, zo ontzettend raak en rijk als hij dieren kan tekenen, getuige ook zijn andere werk: zie www.martijnvanderlinden.nl. Voor dit boek heeft hij diverse technieken gebruikt: de rijke, gedetailleerde en prachtig gekleurde illustraties die ook in Meisjes om te zoenen en Het prinsenkind te bewonderen zijn, en kleine schetsjes om de tekst heen, waardoor je als je een naam van een dier leest in de tekst automatisch gaat zoeken naar de bijbehorende tekening. Op de achterflap staat te lezen dat Van der Linden in Blijdorp dieren heeft leren tekenen, wat zijn medewerking aan dit boek nog eens extra bijzonder maakt.  

Joukje Akveld heeft ook een paar fantastische boeken op haar naam staan, waaronder Tekenaars. ‘Kinderboekenillustratoren geportretteerd en ABC Dragt – de werelden van Tonke Dragt. Ze schrijft daadkrachtig, met een droge humor, soms op het cynische af. Het komt stoer over, alsof ze wil zeggen: “Ik hoef deze tekst niet te verfraaien met mooie meanderende zinnen, de gebeurtenissen hebben genoeg overtuigingskracht van zichzelf.” En dat is ook zo. De dingen die de dieren van Diergaarde Blijdorp zijn overkomen zijn soms niet te bevatten zo bizar.

Een aap op de wc heeft een ideaal formaat, niet te groot zodat het handzaam leest en niet te klein zodat de illustraties goed tot hun recht komen. De geschiedenis van de dierentuin in de Tweede Wereldoorlog wordt afgewisseld met de verhalen en anekdotes over de dieren zelf. Het geheel heeft samenhang gekregen door de pagina’s een kleurtje te geven: groen is ervoor (de oorlog), grijs is 10 – 15 mei 1940, geel erna. Wit zijn de pagina’s waarin elk dier of een groep dieren de hoofdrol krijgt en waarin Anna, de dochter van de directeur, als mensenkind ook een plekje krijgt.  

Dat veel dieren gestorven zijn tijdens en na de bombardementen zal niemand verbazen. Sommige verhalen zijn zo hartverscheurend dat ze misschien iets minder geschikt zijn voor jonge kinderen. Voor kinderen vanaf een jaartje of tien, voor vrienden van Blijdorp, voor geïnteresseerden in geschiedenis, eigenlijk voor iedereen: dit is een musthave, een boek dat je tot in lengte van dagen blijft koesteren.