Wat een vrouw lijden kan

In haar autobiografie ‘De geest geven’ schreef Hilary Mantel (1952) over haar vier jaar als expat in Saoedi-Arabië:
“Opgesloten in die donkere kamers terwijl het leven zich elders afspeelde en mijn lichaam vreemde mutaties onderging, hoopte ik een woede op waarmee je het dak van een huis zou kunnen blazen.”
Haar verblijf in Djedda kwam op de toen dertigjarige auteur over als een gevangenisstraf. Ze was toen al schrijfster en had dus, in tegenstelling tot haar hoofdpersonage in deze roman, toch tenminste een bezigheid.
Haar roman ‘Acht maanden in de Gazastraat’ verscheen in 1988. Het boek, nu voor het eerst in het Nederlands vertaald, bevat onmiskenbaar autobiografische kenmerken van haar expatervaringen in Saoedi-Arabië. Frances Shore, de hoofdpersoon, zou haar alter ego kunnen zijn.
Miss Dame Hilary Mantel DBE won een hele prijzenkast vol prijzen waaronder twee keer de Man Booker Prize; de eerste maal in 2009 voor de roman ‘Wolf Hall’, over de opkomst van Thomas Cromwell, vervolgens in 2012 voor ‘Bring up the bodies’, het tweede deel van de Cromwell trilogie. Mantel is de eerste Brit en de eerste vrouw die de prijs twee keer kreeg.
Haar boeken vallen op door een elegante stijl, psychologisch drama, humor en ironie en door de ontmaskering van hypocrisie.

‘Acht maanden in de Gazastraat’ vertelt het verhaal van Frances Shore, een onafhankelijke, eigenwijze, spontane, vastberaden, nieuwsgierige jonge vrouw die vol in het leven staat. Na jaren in Afrika te hebben gewerkt (zoals Hilary Mantel zelf), volgt ze haar echtgenoot Andrew naar Djedda in Saoedi-Arabië. Die heeft daar een baan gevonden bij een grote internationale bouwmaatschappij; een baan die een mooie spaarcent kan opleveren.
Omdat Frances liever niet door de andere expats op de vingers wordt gekeken, huren ze een flat buiten de compound, tussen de lokale bevolking. Maar Frances heeft helemaal geen rekening gehouden met de positie van de vrouw in Saoedi-Arabië, met de streng gereglementeerde en gesegregeerde samenleving, met de vele gebods- en verbodsregeltjes waaraan ze zich ook als westerse vrouw te houden heeft. In het vliegtuig zeggen ze het haar al: “U bent een vrouw, toch? Dan bent u geen persoon.”
Zo mag Frances niet langer werken en is ze gedoemd om hele dagen in een donkere, afgesloten flat door te brengen. Ze heeft alleen contact met haar twee buurvrouwen, de Pakistaanse Yasmin en de Saoedi-Arabische Samira, allebei gelovige islamieten. Door middel van hun stem schetst Hilary Mantel een beeld van de ultraconservatieve, islamitische mores van het land. Ze komt zelden in de buitenwereld; die is trouwens beperkt tot het expatwereldje.
Het leven in deze claustrofobische omstandigheden maakt Frances hypergevoelig, psychologisch en emotioneel verliest ze haar evenwicht en haar huwelijk komt onder druk te staan. In haar ongezonde isolement raakt ze steeds meer in de ban van wat er in haar eigen flatgebouw gebeurt.
Met absurde dialogen, in een eerder afstandelijke, onderkoelde stijl bouwt de schrijfster zorgvuldig de gespannen en paranoïde sfeer, de desoriëntatie op. Het komt tot schokkende ontwikkelingen om te eindigen in een totaal onverwachts, verrassend slot.