Een solide basis, maar levert in op uitwerking

Auteur Gaby Rasters (1975) schrijft stevig door, in vier jaar tijd publiceerde ze maar liefst elf boeken. Voornamelijk feelgood, maar ook een autobiografische roman en twee kinderboeken. Timur verscheen in het voorjaar van 2020 en wordt verteld vanuit een jongen met het syndroom van Down. Een belangrijke stap voor inclusiviteit, wat niet alleen herkenning oplevert voor kinderen die ‘anders’ zijn, maar ook veel kinderen kan leren even in de schoenen van een ander te gaan staan. Tenslotte is de boodschap van dit boek dat ‘elk huisje zijn eigen kruisje’ heeft.

Timur zit in groep acht, in een fijne klas die hem accepteert zoals hij is, ook al heeft hij moeite met stilzitten en krijgt hij extra les van juf Roelien omdat hij anders niet mee kan komen. De klas is al jaren bij elkaar en Timurs beste vriend Jasper steunt hem door dik en dun. Deze veilige leefomgeving verandert wanneer Jonas bij hen in de klas komt, die zich vijandig opstelt tegenover Timur, en hun geliefde meester ook nog eens vervangen wordt door een onaardige invaljuf. Met de CITO-toets, eindmusical en schoolreisje wordt het een overvol jaar.

Helaas weet Rasters haar sterke gegeven niet goed uit te werken. Het verhaal wordt verteld vanuit drie gezichtspunten; Timur, Jasper en Jonas. De drie jongens zijn zeer verschillend en hebben elk hun eigen belevingswereld, problemen en thuissituatie. De auteur krijgt het echter niet voor elkaar hen alle drie een eigen stemgeluid mee te geven. Zouden de hoofdstukken ontdaan worden van naam en bijbehorende tekening, dan zou het voor de lezer een lastig verhaal worden te ontdekken wie wanneer aan het woord is. Een gemiste kans om te laten zien op welke manieren Timur anders tegen de wereld aan kijkt, en hoe zijn aanwezigheid effect heeft op de mensen om hem heen.

Rasters heeft eveneens moeite met het bepalen van het tempo. Het boek raast door het complete schooljaar heen, waardoor noodgedwongen hele stukken tijd moeten worden overgeslagen. Deze voelen aan als een enkele dag of week in plaats van maanden, omdat er in de tussentijd niets verandert. Dat gebeurtenissen plaatsvinden óp de pagina is natuurlijk goed, maar het gaat met zo’n vaart dat personages als een blad aan de boom om lijken te slaan, terwijl ze zich daarvoor maandenlang in dezelfde staat bevonden. Hun karakterontwikkeling lijdt onder Rasters’ moeite het verhaal juist te doseren.

Dit is vooral merkbaar in twee personages. Ten eerste Jonas, die na driekwart jaar ‘wennen’ ineens besluit zich zeer kwetsbaar op te stellen. Voor een jongen wiens verhaal zo heftig is, die al zo lang in een overlevingsmodus staat, komt dit niet realistisch over. Ten tweede juf Pimpelmees. Haar gedrag is te extreem en de achterliggende reden raakt dan wel het hart, maar is absoluut niet afdoende als verklaring. Ook haar omslag is te abrupt. De juf neemt bovendien, als zijplot zijnde, veel te veel ruimte in, waardoor Rasters die op een ander vlak noodgedwongen heeft moeten opofferen: de uitwerking van haar uitstekende thema’s – Down, vriendschap, alcoholisme, verwaarlozing en naastenliefde.

Belangrijke punten om dit kinderboek aan te rekenen, maar het neemt niet weg dat Timur een hartverwarmend verhaal is waarin ook de volwassenen hun eigen zijplot krijgen (met helaas wat weinig aandacht). Het drukt Timurs syndroom van Down wat naar de achtergrond, maar laat daardoor juist goed zien dat hij diep vanbinnen eigenlijk niet heel anders is dan de andere kinderen in zijn klas. Het idee van Rasters is solide en ze zet een interessante verhaalstructuur op om belangrijke problemen te bespreken – veel meer dan alleen het syndroom van Down en goed passend binnen het verhaal. Het is echter de uitwerking die Timur doet struikelen, en er niet uit weet te halen wat er aan potentieel in zit. Niettemin een belangrijk boek om te (laten) lezen, waardoor het met de hakken over de sloot gaat.