Leven met je verleden

Wanneer Lentl acht jaar is, verandert alles. In De geur van een moeder kijkt de volwassen Lentl via herinneringen terug op haar leven. In korte scènes brengt ze haar jeugd tot leven: hoe ze als klein meisje op bed zit en haar ouders hoort ruziën, hoe ze haar de schuld geven van alles wat mis is in hun leven, hoe haar moeder weggaat en nooit meer terugkomt en hoe haar vader alcoholist wordt.

Na het vertrek van haar moeder is Lentl volledig overgeleverd aan haar vader, die steeds verder wegzakt in de drank. Ze probeert te overleven in haar wereldje, waarin emotionele en fysieke verwaarlozing en mishandeling aan de orde van de dag zijn. En niemand heeft iets door, zelfs niet wanneer ze het woord 'HELP' in haar huid krast. Het is het begin van Lentls manier om het verleden te bezweren. Ze ontdekt tatoeages. Door de scheldwoorden die ze naar haar hoofd geslingerd heeft gekregen op haar huid te tatoeëren, maakt ze zichzelf rustig en sterk. Van haar fascinatie voor tattoos maakt ze haar werk en via die weg bouwt ze een nieuw leven op.

De tweede roman van Lucia van den Brink is een zeer persoonlijk en deels autobiografisch boek dat laat zien wat onveilig opgroeien met je doet. Een jeugdtrauma werkt nog lang door en heeft ook in het volwassen leven veel impact. De schrijfster debuteerde in 2020 met Niemand zoals hij en behaalde met die roman de shortlist van de Hebban Debuutprijs. Eerder publiceerde ze al korte verhalen.

Van den Brink beschrijft de heftige thematiek zeer invoelbaar. De korte hoofdstukken nodigen uit tot doorlezen. Hoe langer je in het hoofd van Lentl blijft, hoe makkelijker je met haar meegaat en hoe duidelijker het wordt waarom zo’n jong kind zichzelf van alles de schuld geeft. Wanneer haar vader aangeeft dat hij niet kan wachten tot de dan tienjarige Lentl het huis uit gaat, weet ze:

'[…] mijn vaders boosheid hoorde zo, want er was zoveel mis aan mij. Dat zag pap, dat had mama gezien, en zelfs de kinderen op school leken dat door te hebben.'

Door haar eigen jeugdtrauma’s te fictionaliseren maakt Van den Brink psychologische theorieën op een literaire manier inzichtelijk. Wie bekend is met psychologie zal onder andere posttraumatisch stresssyndroom, schematherapie, Narrative Exposure Therapy en imaginaire re-scripting herkennen. Lezers die hier niet mee bekend zijn, worden op een prettig leesbare manier en zonder ingewikkelde termen meegenomen in de gevolgen die trauma’s hebben in het dagelijks leven. Zij hoeven niet terug te deinzen voor de heftige thematiek, want zoals Lentl het zelf over haar vriendin Kirsten zegt:

'Haar vertaling van wat me was overkomen klinkt zwaarder dan hoe ik het als kind ervaren had […].'

Van den Brink heeft een aantal literaire stijlmiddelen ingezet om het verhaal van Lentl nog beter binnen te laten komen. Op een prachtige manier komen de namen van de zeven hoofdstukken niet alleen overeen met de fases van het zetten van een tatoeage, maar ook met de fases van het oplopen en verwerken van een trauma. Ook met namen wordt gespeeld. Zo verliest Lentls vader zijn titel: papa wordt pap en vervolgens pa en Richard. Lentl geeft aan dat haar eigen naam niets betekent. Ook deze thematiek wordt mooi ingevuld. Aan de andere kant worden literaire stijlmiddelen soms iets te veel uitgelegd, bijvoorbeeld wanneer Lentl mensen in haar leven toelaat:

'In de supermarkt begon ik een ander soort fruit te kopen: appels en aardbeien, druiven en blauwe bessen. Fruit dat geen dikke, harde schil had.'

Is er dan alleen maar ellende in Lentls leven? Gelukkig niet. Wanneer Van den Brink plotseling overschakelt van verleden naar tegenwoordige tijd, weet je dat zich een belangrijke verandering heeft voltrokken. Er blijken goede vrienden te zijn en het doorzettingsvermogen, de weerbaarheid en veerkracht van Lentl zijn hoopgevend. De schrijfster heeft zo met De geur van een moeder een ijzersterke roman afgeleverd.