Mens in de spiegel

Voordat De meisje een boek was, was het een voorstelling: een monoloog over het levensverhaal van Jaouad Alloul. Waarom wil je als theatermaker, ondernemer en kunstenaar ook een roman uitbrengen? Alloul legt het in de inleiding van zijn boek zelf uit:

'Ik wil blijven werken aan het gebrek aan representatie en het gesprek rond mensenrechten blijven voeren. De queermoslimgemeenschap lijdt nog steeds dagelijks […]. Met dit boek hoop ik dat narratief – een ander narratief – te belichten.'

Het boek en het theaterstuk zijn dan ook niet gelijk. Gaat de voorstelling over Allouls eigen leven, in de roman vertelt hij het verhaal van Idriss. Een coming of age-verhaal over een jongen die als vijftienjarige zijn moeder verliest en een paar jaar later van huis wegloopt, omdat hij voelt dat hij als homoseksuele jongeman niet in de moslimgemeenschap past. Een gemeenschap waarin homoseksualiteit schaamte en schande over je familie brengt. Afgesneden van zijn wortels verliest hij zich steeds meer in het nachtleven, waarin drank, drugs en vooral heel veel seks de hoofdrol spelen.

Waar in het begin Idriss zichzelf en zijn seksualiteit begint te ontdekken, komt er een moment dat hij zichzelf soms niet meer herkent.

'Die angstige kleine jongen / die na het vrijdaggebed in de moskee / voor de eerst keer met en jongen speelde in een garage / was nu joints aan het paffen / na een twaalf uur durende shift in een nachtclub / waar hij zojuist een dikke lijn had gesnoven / om maar niet te moeten omgaan / met het verlies van zijn moeder.'

Met de belangrijkste teksten in het boek is typografisch iets bijzonders gedaan. Ze zien eruit als gedichten, zijn handgeschreven of worden in het Arabisch weergegeven. Bij het afscheid van zijn moeder is het contrast visueel goed zichtbaar tussen de drukte op de gang en wat Idriss waarneemt. Twee pagina’s worden uitgetrokken voor slechts twee woorden: oorverdovende stilte. En tijdens Idriss’ dieptepunt in zijn leven, zijn er twee pagina’s letterlijk zwart. En daarmee wordt eigenlijk alles gezegd.

Hoewel de lezer visueel prettig wordt verrast, is dat minder het geval op literair vlak. De taal is eenvoudig en het verhaal grotendeels chronologisch. Literaire stijlmiddelen worden niet veel gebruikt, op een enkele keer na, bijvoorbeeld op het moment dat het lied ‘Man in the mirror’ wordt gedraaid of een spiegel met ‘Ik hou van jou’ erop wordt gekocht. Inhoudelijk gaat de meeste aandacht naar de oppervlakkigheid waarin Idriss wegvlucht, terwijl de mooie weg van zelfreflectie, verantwoordelijkheid nemen en de confrontatie aangaan maar weinig ruimte krijgt.

De roman van Alloul heeft een interessant thema, waarmee de schrijver zijn doel ‘een ander narratief belichten’ wel bereikt. Daarmee is het een lezenswaardig boek. Het mist echter de diepgang die je hoopt te vinden bij zo’n belangrijk onderwerp. Het niet alleen benoemen van de gevoelens maar de lezer ze ook laten doorleven, zou een nog steviger brug kunnen slaan tussen verschillende groepen in de maatschappij. Zijn wij immers niet allemaal mensen, die af en toe eens goed in de spiegel mogen kijken?