Schuld, schaamte en goede bedoelingen

Wanneer boer Ernst Tanner op een dag over zijn land uitkijkt, ziet hij iets vreemds. Hij gaat op onderzoek uit en vindt zomaar een gat op zijn erf.

'Het gat heeft een doorsnee van vijf, zes meter, en er heerst een duisternis die onmogelijk zou moeten zijn op klaarlichte dag. […] Zijn blik valt in het zwart […]. Aan deze duisternis raken zijn ogen niet gewend. De bodem is niet te zien. Er slaat damp uit, de damp dringt Tanners neus binnen, geen zwavel, bij god nee, er walmt hem bederf tegemoet, de adem van een dier. Niet de gistende grasadem van een koe, maar die van een alleseter.'

De goede verstaander weet dan al wat auteur Lukas Maisel voor de arme Tanner in petto heeft. De komst van een eerste en later een tweede gat heeft grote gevolgen voor de gewone boer. Het gaat van kwaad tot erger: zijn koeien kunnen niet meer naar buiten, zijn land kan niet meer worden gemaaid en er mag niemand meer op zijn erf komen.

Schuld en schaamte zijn thema’s die in deze novelle regelmatig terugkomen. Tanner zoekt verwoed naar de vraag wat hij in hemelsnaam gedaan kan hebben dat rechtvaardigt dat dit ongeluk hem treft, maar hij weet het niet. Hij voelt zich wel schuldig dat hij zijn vrouw Marie niet over het gat heeft verteld, omdat hij haar niet wilde belasten met 'alledaagse' problemen. En wanneer hij het allemaal niet meer alleen kan dragen, voelt hij schaamte om om hulp te vragen of om aangeboden hulp aan te nemen. De alternatieve routes die hij kiest, staan vol van goede bedoelingen, maar helpen hem niet verder.

De Zwitserse Maisel volgde eerst de opleiding tot drukker, maar studeerde daarna creative writing. Tanners erf is zijn tweede boek en het eerste dat in het Nederlands is vertaald. Ralph Aarnout nam de vertaling uit het Duits voor zijn rekening.

Maisel vertelt het verhaal van een eenvoudig man in eenvoudige taal. Boer Tanner is een man van weinig woorden, eentje die zijn gevoelens zo veel mogelijk binnenhoudt. Toch weet de auteur het zo op te schrijven dat je als lezer precies aanvoelt dat er onder de oppervlakte veel meer speelt. Het taalgebruik is simpel maar doeltreffend. Twee keer is er echter een korte en onlogische perspectiefwissel naar Marie. Ook de perspectiefwisseling op het eind had niet gehoeven.

De droge, zwarte humor is daarentegen een pluspunt, zoals het moment dat de verhalen in het café worden beschreven.

'Ze praten over de dingen zoals je hoort en leest. De schietvereniging schiet nog altijd in een noodgebouw, sinds het oude schiethonk afgebrand is. Of dat nog wordt opgeknapt of meteen afgebroken, weet niemand. Een man heeft vrouw en kinderen met een geologenhamer om het leven gebracht en is zelf van een brug gesprongen, tragisch. Maar wat moet je, je kunt niet aan iemands gezicht aflezen of-ie zijn gezin met een geologenhamer te lijf zal gaan.'

Kortom, Tanners erf is een grotendeels goed geconstrueerde novelle die de lezer aan het denken zet, doordat er veel meer aan de hand is dan dat er daadwerkelijk gezegd wordt. Een boek dat in dat opzicht net zo is als zijn hoofdpersonage.