Chaotische jeugd in een chaotisch verhaal
‘Vaak liggen onze verhalen en onze blik op de werkelijkheid werelden uit elkaar. We herinneren ons gebeurtenissen en onze geliefden totaal verschillend […].’ Zo introduceert de Duitse schrijfster Julia Franck het uitgangspunt voor haar boek Werelden uit elkaar. In dit persoonlijke werk reconstrueert ze haar traumatische verleden op basis van haar eigen herinneringen en aan de hand van dagboeken, familieverhalen, Stasi-dossiers en andere bronnen.
Samen met haar zussen groeit hoofdpersoon Julia eerst in Oost-Berlijn en later in West-Duitsland op bij haar chaotische moeder. En bij diens geliefde en vrienden, in een kindertehuis en in een vluchtelingenkamp. Op haar dertiende kiest Julia er zelf voor om ergens anders te gaan wonen, omdat ze het niet meer aankan om nog langer bij haar moeder te blijven. Op het moment van vertrek is er continu ruzie tussen haar zussen onderling en met hun moeder, waardoor Julia zich steeds verder terugtrekt in haar dagboek.
Eenzaamheid is een belangrijk thema. Bij haar moeder of andere volwassenen kan Julia niet terecht. Door de verhuizing laat ze familie en andere geliefden achter aan de andere kant van de Muur. In haar dorp en op school is ze een nieuweling, vreemdeling zelfs, het aparte gedrag van haar moeder maakt de kloof alleen maar groter. Zelfs de relatie met haar tweelingzus verwatert. Wanneer Julia haar grote liefde Stephan leert kennen, kan ze voor het eerst haar isolement doorbreken. Maar ook hem verliest ze.
Hoewel de flaptekst doet vermoeden dat het verhaal over het leven in de DDR gaat, fungeert dit gegeven grotendeels als decor. Het boek draait om het opgroeien bij een onverantwoordelijke moeder in een disfunctioneel gezin en het breken met de situatie. Daarbij wordt vooral in het eerste deel van het boek de familiegeschiedenis beschreven aan de hand van de levensverhalen van overgrootmoeder Lotte, grootmoeder Inge en moeder Anna. Later komt Julia zelf meer aan bod.
De in het boek gebruikte stijl is net zo chaotisch als het gedrag van moeder Anna. Het grootste deel van het verhaal is niet chronologisch, maar fragmentarisch en associatief geschreven en soms zijn zelfs de associaties niet aan elkaar te verbinden. In drie opeenvolgende alinea’s lees je over hooien, spijbelen van school, ziek zijn, Pippi Langkous, zelf kleren naaien en walnotenboompjes smokkelen. Door deze fragmentarische stijl lopen de geschiedenissen van de verschillende generaties door elkaar heen. Dit heeft tot gevolg dat dingen dubbelop verteld worden, terwijl andere zaken pas laat duidelijk worden.
Werelden uit elkaar is vertaald door Els Snick. Zij had de ondankbare taak om zinnen te vertalen die je door de vele ingevoegde details soms meerdere malen moet lezen om erachter te komen of ze grammaticaal kloppen: ‘Haar beste vriendin Ilse Münz, met wie zij in de jaren twintig in Westend in Charlottenburg naar school ging en bevriend was sinds haar tiende, Joods en communiste zoals zijzelf, werd journaliste.’ Taaltechnisch is er nog meer aan te merken. Zo kloppen verwijswoorden niet altijd en lopen werkwoordtijden door elkaar: ‘We sliepen in het Blauwe Huis, en ik stookte de kachel op en loop met hem tussen de zandheuvels […], waar boven onze hoofden zwaluwen af en aan vliegen en ik de zomers en winters van mijn jeugd heb doorgebracht.’
Franck wil in dit boek de werking van het geheugen vatten. Zoiets komt erg nauw en de auteur zit er net naast. Ze kan de lezer via haar herinneringen niet genoeg meenemen naar haar traumatische jeugd. Het verhaal verdient het om verteld te worden, maar het effect dat Franck met haar stijl wil bewerkstelligen, werkt haar tegen. In dit boek, waar tien jaar aan geschreven is, raak je soms haast de weg kwijt in de zinnen en in de stijl. Daarmee doet Franck zichzelf en haar lezers tekort.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van AstridWS
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
