Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Chaotische jeugd in een chaotisch verhaal

AstridWS 19 januari 2022

‘Vaak liggen onze verhalen en onze blik op de werkelijkheid werelden uit elkaar. We herinneren ons gebeurtenissen en onze geliefden totaal verschillend […].’ Zo introduceert de Duitse schrijfster Julia Franck het uitgangspunt voor haar boek Werelden uit elkaar. In dit persoonlijke werk reconstrueert ze haar traumatische verleden op basis van haar eigen herinneringen en aan de hand van dagboeken, familieverhalen, Stasi-dossiers en andere bronnen.

Samen met haar zussen groeit hoofdpersoon Julia eerst in Oost-Berlijn en later in West-Duitsland op bij haar chaotische moeder. En bij diens geliefde en vrienden, in een kindertehuis en in een vluchtelingenkamp. Op haar dertiende kiest Julia er zelf voor om ergens anders te gaan wonen, omdat ze het niet meer aankan om nog langer bij haar moeder te blijven. Op het moment van vertrek is er continu ruzie tussen haar zussen onderling en met hun moeder, waardoor Julia zich steeds verder terugtrekt in haar dagboek.

Eenzaamheid is een belangrijk thema. Bij haar moeder of andere volwassenen kan Julia niet terecht. Door de verhuizing laat ze familie en andere geliefden achter aan de andere kant van de Muur. In haar dorp en op school is ze een nieuweling, vreemdeling zelfs, het aparte gedrag van haar moeder maakt de kloof alleen maar groter. Zelfs de relatie met haar tweelingzus verwatert. Wanneer Julia haar grote liefde Stephan leert kennen, kan ze voor het eerst haar isolement doorbreken. Maar ook hem verliest ze.

Hoewel de flaptekst doet vermoeden dat het verhaal over het leven in de DDR gaat, fungeert dit gegeven grotendeels als decor. Het boek draait om het opgroeien bij een onverantwoordelijke moeder in een disfunctioneel gezin en het breken met de situatie. Daarbij wordt vooral in het eerste deel van het boek de familiegeschiedenis beschreven aan de hand van de levensverhalen van overgrootmoeder Lotte, grootmoeder Inge en moeder Anna. Later komt Julia zelf meer aan bod.

De in het boek gebruikte stijl is net zo chaotisch als het gedrag van moeder Anna. Het grootste deel van het verhaal is niet chronologisch, maar fragmentarisch en associatief geschreven en soms zijn zelfs de associaties niet aan elkaar te verbinden. In drie opeenvolgende alinea’s lees je over hooien, spijbelen van school, ziek zijn, Pippi Langkous, zelf kleren naaien en walnotenboompjes smokkelen. Door deze fragmentarische stijl lopen de geschiedenissen van de verschillende generaties door elkaar heen. Dit heeft tot gevolg dat dingen dubbelop verteld worden, terwijl andere zaken pas laat duidelijk worden.

Werelden uit elkaar is vertaald door Els Snick. Zij had de ondankbare taak om zinnen te vertalen die je door de vele ingevoegde details soms meerdere malen moet lezen om erachter te komen of ze grammaticaal kloppen: ‘Haar beste vriendin Ilse Münz, met wie zij in de jaren twintig in Westend in Charlottenburg naar school ging en bevriend was sinds haar tiende, Joods en communiste zoals zijzelf, werd journaliste.’ Taaltechnisch is er nog meer aan te merken. Zo kloppen verwijswoorden niet altijd en lopen werkwoordtijden door elkaar: ‘We sliepen in het Blauwe Huis, en ik stookte de kachel op en loop met hem tussen de zandheuvels […], waar boven onze hoofden zwaluwen af en aan vliegen en ik de zomers en winters van mijn jeugd heb doorgebracht.’

Franck wil in dit boek de werking van het geheugen vatten. Zoiets komt erg nauw en de auteur zit er net naast. Ze kan de lezer via haar herinneringen niet genoeg meenemen naar haar traumatische jeugd. Het verhaal verdient het om verteld te worden, maar het effect dat Franck met haar stijl wil bewerkstelligen, werkt haar tegen. In dit boek, waar tien jaar aan geschreven is, raak je soms haast de weg kwijt in de zinnen en in de stijl. Daarmee doet Franck zichzelf en haar lezers tekort.

3

Reageer op deze recensie

Meer recensies van AstridWS

Gesponsord

Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?

Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.

Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.

Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.

Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.

Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!

Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.

Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft

In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.

De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.

Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.

Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.

De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?

Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.

Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.

Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu

Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?

Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.

Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur