Op de rand

De eerste zin: 'Ik zat onder de trap toen ik besloot te gaan wandelen', zette me meteen middenin dit verhaal. Wat doet iemand onder de trap en waarom wil je dan juist wandelen? De eerste zin van een boek intrigeert me. Het is de uitnodiging van de verteller. Dit was een mooie uitnodiging, die ik graag aannam.

Ik had niet verwacht dat ik over een reis zou lezen die zij werkelijk had meegemaakt. Toen dat tot me doordrong, schrok ik behoorlijk. Hoe iemand in een modern, rijk land als het VK zó tussen de mazen van de regels door kan vallen dat er vrijwel niets meer te verliezen is? De realiteit is soms harder dan de beste schrijver kan verzinnen en als het haar kan overkomen, betekent dat het mij ook kan overkomen. Ik moest dit lezen.

Alles in dit boek gebeurt op de rand. Raynor en Moth komen aan de rand van de samenleving te staan, zonder huis, zonder inkomen. Raynor stelt ons voor aan mensen aan beide kanten van de rand, de oordelen en de angsten die daarbij horen. Moth en zij wandelen langs de rand tussen land en water en horen hier en daar verhalen van mensen die over de rand gevallen zijn. En Moth leeft op de rand van de dood.

Het is onherbergzaam op de rand. Wind, regen, pijn, honger en zorgen vormen vormen lange lijnen door het boek. En het is leeg op de rand. Raynor en Moth gaan terug naar de basis. Het gaat nog om lopen, eten, slapen en zo nu en dan een douche. Het is opvallend wat dit doet met Raynors zintuigen en haar beleving van tijd en de werkelijkheid. We leren mensen kennen op de rand. De dame die hen veroordeelt terwijl zij friet zit te voeren aan de meeuwen en een ander die hen juist onderdak geeft als het stort van de regen. Raynor laat zien hoe snel en oppervlakkig mensen voorbij komen. De wandelaars voor het goede doel komen een kerk binnen stampen om naar een bank te kijken en draaien zich meteen weer om: het wandelschema is belangrijker dan de ervaring. In veel gesprekken geven mensen een oordeel voordat ze geluisterd hebben. Raynor en Moth worden er langzaam ongevoelig voor.

Raynor beschrijft het zelf: 'Misschien waren we in wezen wel allemaal hetzelfde op het pad; misschien waren we allemaal ergens naar op zoek. Op zoek naar het verleden of naar de toekomst, of gewoon naar iets wat ontbrak. Aangetrokken door de rand, een strook wildernis waar we vrij konden zijn om de antwoorden te laten komen, of niet, op zoek naar een manier om het leven, ons leven, wat dat ook was, te accepteren. Zochten wij op deze smalle rand tussen het land en de zee een andere manier van bestaan, werden we gaandeweg randbewoners? Leven tussen de ene wereld en de volgende. Lopend over de dunne lijn tussen getemd en wild, verloren en gevonden, tussen leven en dood. Aan de rand van het bestaan.'

Moths reactie doorbreekt deze gedachtestroom: 'Ik dacht dat we gewoon liepen omdat we niks beters te doen hadden'. Ik kon een lach niet onderdrukken.

Hierin ligt precies de charme van dit boek. Het is er allebei. Het ene praktische probleem na het andere moet worden opgelost en vrijwel alles is onzeker. En in die onzekerheid ontstaat een heel ander gevoel van leven waarin veel zekerheden hun belang verliezen. Ik, als lezer, maak het allemaal mee. Ik deel de zorgen, de schoonheid, de uitzichtloosheid en de verrassing. Ik kan alleen maar hopen dat Raynor en Moth nu veilig zijn....